31 мая, 2022 - 11:15
Халкъыбызда «Сёз – кюмюш, жыр – алтын», - деп нарт сёз барды. Не тюрлю сынаулада да миллетибизни тарыхында жыр аны жол нёгери болгъанлай келеди. Баям, ол бар искусстволадан да алгъа туугъанды. Адам къууанчын, жарсыуун да жюрекден келген сёзге макъам тагъып, алай айта келеди узакъ ёмюрледен бери да. Эртте заманлада ол огъурлу иш бла кюрешгенлени бир атлары барды – халкъ жырчыла. Алагъа берилген сыйны, намысны ызы бюгюн да къурумагъанды, жашап турады. Алайды, адамны жюрегин къозгъагъан ариу санат, жашауча, ёмюрлюкдю.
Бюгюн малкъар халкъны мындан узакълада да танылгъан фахмулу жырчы жашлары, къызлары да бардыла. Бу сыйлы кюн аладан бир къауумуна ыразылыгъыбызны айтыр онг чыкъгъанды да, аны бла хайырланайыкъ.
Къабардокъланы Магометни къызы Зухура, жаланда малкъар эстрадада угъай, Россейни кенглеринде, андан тышында да уллу залланы кесине тынгылатхан сейир ауазлы жарыкъ жулдузладан бириди. Ол Хасанияда туугъанды. Жырлап сабийликден башлагъанды. Школ кезиуде Хасанияда Зухура къатышмай, бир тюрлю бир жыйылыу ётмегенди дерге боллукъду. Нёгерлери анга «Эдит Пиаф» деп да андан атагъандыла.
Зухура алгъа Къабарты-Малкъарны культура эм искусство колледжинде Россейни сыйлы артисткасы Таукенланы Галинаны къолунда, ызы бла Москвада Гнесинле атлы россей академияны академиялы бёлюмюнде окъугъанды. 2008 жылда уа Петрозаводскда Гран-Прини жюри анга тийишли кёргенди.
Жырчы къыз Москвагъа барып, анда окъургъа кирирге дегенде, жыр айтыу конкурс бек уллу болгъанына не сёз. Алай а Зухура ары бийик балла алып, алай киргенди – табийгъат берген фахмуну ёсдюрюу алай магъаналыды.
Гнесинле атлы россей академияны Зухура 2017 жылда бошагъанды. Аны бошай туруп, Петразаводскда Россейни искусство жаны бла вузларыны выпускниклерини араларында баргъан эришиуде Зухура биринчи жерге тийишли болгъанды. Алай бла магистратурада беш бюджет жерден бири анга жетгенди. Артда Зухураны Сакт-Петербургда Мариинский театргъа стажировкагъа чакъыргъандыла.
Къабардокъланы Зухура кёп тюрлю жыр айтады, ала ана тилде, башха тилледе да хычыуундула. Музыкагъа бла жыргъа тил, башха чекле да жокъдула. Ол айтып, «Айжаякъ», «Къарачай», «Анала», «Исламей» эм башха жырлагъа сюйюп тынгылайбыз.
Дагъыда бир сюйген иши барды Зухураны – тиллеге юйрениу. Ол француз, италиялы тилледе да сёлешеди. Бусагъатда Зухура АБШ-да Флорида штатда Флорида Сити шахарда жашайды.
Гергокъаланы Муратны къызы Халимат жырчы къызларыбызны ал сатырларында барады. Хар жыргъа энчи магъана салгъан ёню, сахнада кесин жюрютюу халы, сыфаты да – таулу къызны юлгюсю.
Халимат беш жылында жырлап башлагъанды. Огъары Малкъарда школда окъугъан заманында конкурслагъа, концертлеге къатышып, школну сыйын жакълап тургъанды. Мектепни бошагъанлай, искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтунда В. Кайцуковну къолунда окъугъанды. Жырларгъа юйретгени бла къалмай, ол аны кеси ишлеп тургъан республикалы Музыка театргъа келтиргенди. Бусагъатда Халимат анда солисткады.
Халимат не тюрлю жамауат ишлеге да тири къатышады. «Элбрусоидни» ишчилери малкъар тилге кёчюрген «Мулан» бла «Рапунцель» деген сабий кинолада да жырлайды ол.
Бусагъатда Халимат бизни «Атынг эшитилип турады», «Мени халкъым», «Тойчулагъа», «Анам», «Иги сёз», «Сюймеклик кёпюрю», «Сен а кетесе узакъ», «Той алгъыш» эм башха жырлары бла къууандырады.
«Учса, къарылгъач озар, жырласа, булбул озар», - дейдиле таулула. Халимат бизни булбулубузду.
Созайланы Эдуардны къызы Наталья (сахна аты Нату) жыр усталаны араларында жарыкъ жаннган жулдузладан бириди. Ол Акъ-Сууда ёсгенди, анда школну тауусханды. Жырларгъа сабийликден сюйгенди, биринчи кере сахнагъа Акъ-Сууда Маданият юйню директору Созайланы Заурбекни юйретиую, таукеллиги бла чыкъгъанды. Къабарты-Малкъар къырал университетни финансла бла кредит бёлюмюнде окъугъан заманында, «Амикс» жыр театргъа жюрюгенди. Уллу эстрада сахнагъа да Наталья аны къурамында чыкъгъанды.
Болсада терк окъуна «Тауча, бирча…» деген аламат жыры бла малкъар, къарачай тынгылаучуланы чексиз къууандыргъанды. Андан сора да, ол «Нёгерим», «Атам», «Чакъырама сени», «Алтын», «Келмединг, кёрмединг», «Къайдаса?», «Малкъарда той», «Ийнарла» деген аламат жырла айтады.
Сахна артист Созайланы Нату дагъыда ариулукъну устасыды – визажист болуп да ишлейди.