19 июля, 2022 - 15:40
Биринчи сынау
Ингирликде сагъат жетиден атлагъан эди. Терк болушлукъ берген машина сиренасын да уллу къычыртып, Нальчикни Дубки тийресиндеги сабий клиника больницагъа келеди. Эр киши къолларына кётюрюп тогъузжыллыкъ жашчыкъны хирургия бёлюмюне кийиреди. Аны бетинде къаны жокъ эди. Сабий а, жилягъан угъай, кёзлерин окъуна ачалмайды. Анасы уа жер тырнайды, сарнайды. Жангыз жашымы къабыпмы къойдум, деп тёгерегине къарай, акъ халатлы адамны кёргени сайын, аланы билеклеринден тута, жашына болушлукъ этерлерин тилейди…
Бёлюмде дежурный болуп ишлеген хирург Холамханланы Хакимни жашы Керим, саусузну терк окъуна тинтип, операция этген бёлюмге элтирге буйрукъ береди. Медсестрагъа уа баш врачны чакъырырын тилейди.
Керимни больницагъа ишлерге келген биринчи жылы эди. Анга да къарамай, ол уллу жууаплылыкъны, жашчыкъны ёлюмден къутхарыуну боюнуна алгъанды…
– Кесим да алыкъа артыкъ уллу сынауум болмагъан хирург, мени бла бирге операциягъа сюелген а менден да жаш. Операция этерге бла къалыргъа сагъышланыр заман а жокъ эди. Хар минут да жашха ахыр болургъа къоркъуулуду. Бёлюмню таматасы да кёп мычымай жетеди. Жашчыкъ, самокат бла терк бара тургъанлай, жыгъылып, къарнын жыртхан эди.
Насыпха, операция тап ётеди, саусуз, аягъы юсюне болуп, юйюне кетеди. Мени уа ол болум жашауума, ишиме да кёз къарамымы толусунлай тюрлендиргенди.
Ары дери мен «Къызыл жор» басмалагъан бир китапны окъугъанма. Анда урушда жаралы болгъан аскерчилеге къалай болушлукъ этерге кереклисини юсюнден жазылгъанды. Мен аны окъуп башлагъанымда, кёп коллегаларым кюлюп, бу керексиз китапха заманынгы нек къоратаса, ол абаданлагъа болушлукъну юсюнденди, сен а сабий хирургса, дей эдиле. Мен алагъа тынгыламагъанма: жашчыкъны ёлюмден къутхарыргъа манга ол китапда жазылгъаны бек жарагъанды, – дейди Керим.
Ол операциядан сора уа Интернетни «Подвиг» деген сайтында жашны усталыгъыны юсюнден жазылгъанды. Кёпле оюмларын айтхандыла, бир бирле уа, махтау салыу бла бирге, юлгюле да келтиргендиле.
Къадарны айланч-майланчлары
Керим Хасанияны 16-чы номерли школунда окъугъанды. Ол устазларын уллу хурмет бла сагъынады. «Аланы акъыл сёзлери, юйретиулери манга артда бек жарагъандыла. Аланы хайырындан школуму бир заманда да унутмайма, аны къой, ашханабызда этилген татлы булкачыкъланы татыулары окъуна эсимдедиле», – дейди Керим.
Алгъаракълада ол мектепге баргъанды, абадан класслада окъугъанлагъа усталыкъ сайларгъа себеплик этер муратда. Аны оюмуна кёре, сабийлерине усталыкъ сайларгъа тюшсе, ата-анала да уллу эс бурургъа керекдиле. Анга Керим кеси юлгюсюнде тюшюннгенди. Ол школну бек иги белгилеге бошагъанды. Усталыкъ сайларгъа тюшгенде, анасыны Нальчикде медицина колледжде ишлеген эгечи Башийланы Сакинат: «Бизни тукъумда аскерчиле, алимле, устазла да бардыла, врачла уа жокъдула», – деп тохтайды.
Окъууда, къайсы ишде да алгъа баргъан Керим, сёзсюз, Ата журтуну кертичи аскерчиси да болаллыкъ эди, алай анасыны эгечине къулакъ салады.
Къызыл аттестатын да къолуна алып, жаш Санкт-Петербургга тебирейди. Анасы, атасы бла да поездде бара тургъанлай, анасыны эгечи телефон бла сёлешеди. Ол республикадан жашха Астраханьны университетине окъуу жер берилгенин билдиреди да, Холамханлары олсагъат жолларын тюрлендиредиле.
Миллионлукъ шахарда жаш адамлагъа окъуудан бош заманларын ётдюрюр жерле кёпдюле, болсада Керим, кече-кюн демей, окъуугъа берилип турады.
Нальчикге къайтыу
Мындан кетип бара, Астраханьда окъуй тургъанында да, Керим Нальчикге къайтырыгъын сезгенди. «Университетде окъуй тургъанымда, бизге ФСБ-ны медицина академиясындан адам келип, алада окъургъа, ызы бла ишлерге да чакъыра эди. Алай мени медицинадан терен билим алыргъа республика жибергенди, аны себепли мен анга жараргъа керек болгъаныма ишексиз эдим», – дейди жаш.
Абадан курслада, къызыл диплом алып чыкъгъанда да, аны башха шахарлагъа, ол угъай эсенг, больницагъа башчылыкъ этерге окъуна чакъыра эдиле. Нальчикде айлыгъын биринчи кере алгъанында уа, аны аванс суннган эди. Болсада бери къайтханына сокъуранмагъанды.
Устагъа тюбеу
Нальчикде 2-чи номерли больницаны баш врачы Ботталаны Хадисни юсюнден Керим кёп эшитгенди. Аны себепли операциясына тюшерге да бек сюйгенди. Аллай насыбы да тутханды! Ботта улу анга хирургланы къатында сюелип къараргъа эркинлик береди. Керим а, бош къарап турмайды, хирурглагъа болушлукъ этеди. Операциядан сора уа къаннга боялгъан къолкъапларын, халатыны хуржунуна салып, келтирип, анасына кёргюзтеди. «Ма, къара, сени жашынг хирургду!», – дейди. Анасы абызырайды, сора бир жанына бурулуп, кёз жашларын сыйпайды. Ол аны къууанч жилямукълары эди. Андан сора жылны жай айларында жаш больницада ишлеп тургъанды. Астраханьда – окъуу, Хасанияда уа – иш.
– Бир жол кабинетде олтуруп, китап окъуй турама. Ботталаны Хадис, кирип: «Сен а былайда не ишлейсе?» – деп сорады. «Практикамы ётеме. Болсада мен сабий хирург болургъа сюеме», – дейме. Хадис Батталович, телефонун алып: «Света, санга мени бир жууугъум келликди, анга кёз-къулакъ бол, бир онгунг бар эсе», – дейди.
Ол а мен бусагъатда ишлеген бёлюмню таматасы эди – Светлана Индрокова. Бюгюнлюкде жетишимли ишлей эсем, аны къыйыны уллуду. Ол бизге, жаш адамлагъа анабызча къайгъырады, сынауун къызгъанмай юйретеди, сау болсун!
Къызыл зонада
Коронавирус жайылгъанда, Керим къызыл зонада ишлегенди. Биринчи алты айда врачлыкъ этип, саусузлагъа болушханды, ызы бла уа бёлюмге таматагъа салыннганды. Сегиз сагъатны ичинде ауур кийимлени юсюнден тешмей ишлерге тюшгенди. Анга да къарамай, Керим кеси коронавирусдан къаты ауруп къалады. Температурасы 40-гъа жетгенинде да, ол ишни къоймагъанды. Нек дегенде къызыл зонада ишлерге адам жетишмей эди.
Ол солургъа къыйын болгъан кезиуледе, энчи кийимни тешип, солуу алып, жангыдан саусузлагъа болушлукъ этерге сюелгенди. Бек къыйыны уа – биринчи заманда аурууну хорлай билмеу бла байламлы эди. 300 бети болгъан бир журналны окъуп, анда жазылгъаныча багъаргъа кюрешеди, эки айдан а – башха амал чыгъады. Адамла уа ёледиле. Бирлеге кючлю препаратланы хайырланыргъа тюшеди, башхалагъа уа – угъай.
Ёпкелерини 98 проценти ауруугъа хорлатып тургъан 90-жыллыкъ къарт къатынны сау этип чыгъаргъанларында, ёпкесини 25 процентини зараны болгъан спортсменнге уа болушлукъ эталмай, аны ёлгени бек уллу ачыу эди. Аны ёлюмден къутхарыр ючюн, Керим юсюнде болгъан энчи костюмун толусунлай тешип, терлегенлери баргъынчы тюрлю-тюрлю амалланы хайырланып, къазауат этип кюрешгенди. Алай не медет…
Ол кюнлени эсине тюшюрсе, кёз жашлары тёгюледиле. «Ол бизге бек уллу къыйынлыкъ эди. Жюрегибизде бек терен ыз къойгъанды», – деп эсгереди врач.
Ынначыкъны аягъы юсюне къалай салгъанларыны юсюнден а илму иш жазаргъа окъуна мурат этген эди жаш.
Керим билгеним боллукъду, манга жетерикди деп, тохтап къалгъанладан тюйюлдю. Ол кандидат диссертациясын да жазгъанды, аны къоруулар муратлыды.
