6 декабря, 2022 - 15:32
БАЙТУУГЪАНЛАНЫ Исмаил Россейни Жазыучуларыны союзуну члени, «Минги-Тау» журналны бёлюмюню редактору
* * *
Адамлыкъны тас этмей жашаргъа
Кимге да борчду бу дунияда.
Тангыбызны иги бла башларгъа
Итинейик бу жер уялада.
* * *
Кёпледен чыкъды кёлюм,
Нечик кёп итлик этген!
Аланы тыймаз ёлюм –
Сора турмайын жетген.
Бир-бирни сатхан тёре
Жашаугъа кирип къалды.
Кёплеге болуп нёгер,
Тынчлыкъны тартып алды.
Жашасын адам къалай,
Къарыу болмай ийнанып?!
Бу сезимча, тюз былай
Болмаз зат да къыйнарыкъ.
* * *
Аллах берген къадарыма бойсуна,
Жашайма мен, дуниягъа келгенли.
Алай манга жашау этген бош суна,
Кёл ашайды биреу, мени кёргенде.
Къадар сынап берген жюгюм тюрлюдю:
Бирде – татлы, бирде уа – татран кибик.
Бирде – туман басып, бирде – кюнлюдю,
Бирде – эниш, бирде уа – менден бийик.
Дунияны байлыгъына алданмай,
Адамлыкъны сакълар ниет этеме,
Кеси къыйынымдан башха ашамай,
Умутума алай бла жетеме.
Насып жашау тилейме адамлагъа,
Дуниягъа ол ниетден къарайма.
Къыйын кюнде къол узата алагъа,
Жашайма да, тюз адамча, алайма.
Сатхан тенгле да бар, бар алдагъанла.
Бир заманда тюйюл эдиле алай…
Дерт тутмайма бу бурушлу жашауда,
Адам сынагъанны кёре эм къарай.
Сёзден къача, кёп айландым аламда,
Аны жолу гюняхлыды бир чексиз.
Тюзлюк болсун деп жазгъан къаламымда,
Жюрек сёзюм айтылмайын керексиз.
Къадар мени сынайды да аяусуз,
Таукел болуп, сындыртмайма кесими.
Къаты болсам да, мадарым – къарыусуз,
Къыйын болса да, тас этмем эсими.
Кёкде жаннган ариу жулдузла – мени
Таза ишлериме керти шагъатла.
Ийнанмасам тазалыгъына жерни,
Боллукъдула сёзюм, ишим жалгъанла.
* * *
«Энди кёрюшюрюк тюйюлбюз, -
деп, - биз», -
Алай кетдинг тасха жашагъан кёкге.
Алай ол кюн бирге эдик экибиз,
Болурму ол балхам сууукъ жюрекге?
Кёлюм сынып, суууп къалды жюрегим:
Къалай чыдап турдунг сен боранлагъа?
Айырылдыкъ, керек болду эрлигим,
Кюлюр болум бермез ючюн жаулагъа.
Кёпге да алдандым, баям, жашлыкъдан,
Башымдагъы оюмларым – шагъатла.
Былай баргъан жетемиди къартлыкъгъа?
Учар ючюн керекдиле къанатла.
ЖАШАУ
Ачы сёзюм ючюн кеч,
Отдан башха тюйюл ол.
Сагъыш этеме мен, кеч,
Къалай къалды кюйюп жол?!
Тюнгюл, амалсызма мен,
Къайгъым, жарсыуум да – бар.
Хакъ дуниягъа келген
Сынау, ачыу да табар.
Къайгъым – мени, сурама,
Керек тюйюл ол санга.
Жырым къалды къуралмай,
Мудах чыгъама тангнга.
Акъылсызгъа тынгылап,
Сант этген кибикме мен.
Бирде, мени ангылап,
Сагъыш этдингми да сен?
«Тойдан тойгъа айлана,
Кюнюн бошха ётдюре.
Бош, керексиз жаншайды,
Къызны, жашны кюлдюре…»
Угъай, алай тюйюлдю!
Нени да бар заманы:
Къууанч жарыкъ кюйлюдю,
Жарсыу – жашау амалы.
Менден бараса кете
Келирмисе сен къайтып,
Сени ыразы эте,
Турсам, назму, жыр тагъып?!
* * *
Узакъ кетип, не табама? –
Къайгъым къайгъыча тура.
Узакъда не унутама,
Жолум къыланч бурула?
* * *
Шайыр Танзиля айтханча,
Азмы атды къадар отха?
Доду улу сынагъанча,
Ачыкълыгъым элтди артха.
Алай болады, ойласанг,
Былай, алай деп, жокъласанг.
Сакинат сынап жазгъанча,
Бир кёп суннганма игиле.
Байзулла сагъышындача,
Халкъны ыразы этерге
Сюйдюм да, жолун табалмай,
Барама, артха къарамай.
КЁЗБАУ
Кючлю не бай болгъанлагъа
Кёзбау этебиз аяусуз.
Амалсыз болгъан адамгъа,
Жокъду хурмет, ол – къарыусуз.
Эки къоншу юйде – бушуу,
Бай арбазда адам толу.
Анда жюрюйдюле аш-суу,
Тепленнгени аны жолну.
Бири – къолай журтлу адам,
Бирси уа – кёпге къарыусуз.
Алай сайлау этип къадар,
Жашап турду ол жарыусуз.
Бир жан да жокъ арбазында,
Жалан жангыз къарындашы.
Киши кёрюнмей дууада…
Этилирге керек ашы…
Сансыз болгъан ол жазыкъгъа
Бир бек къыйналды жюрегим.
Ол арбазда жарлылыкъгъа
Къарап, анданды кюйгеним.
ИГИЛИК
Игилик излей биреуге,
Ненча кере абындым мен?
Жайылып насып излерге,
Ненча кере ачыдым мен?
Кёкде жулдузлагъа къарай,
Умут жюрегими алды.
Алгъыш эте, жырлатагъа,
Муратым толмаймы къалды?
Кёкде учхан къанатлыла,
Сизге да сюйдюм игилик.
Умут жолгъа къаратханда,
Керек болады тирилик.
* * *
Кюз да келди, жарсыу сала жюрекге,
Жалан терек, жауун – умут юзюлдю.
Жалгъан дуния шагъатды сюймекликге,
Тутуп турады кёлледе кюзгюню.
Бу кюз арты, бере мудах сагъышла,
Бояуларын тёгеди, кёре алам.
Кюйген жюрегимден чыгъа алгъышла,
Айтырымы жазады мудах къалам.
Мен алгъынча ашырмайма аланы –
Турна жыйын къанат къагъып барады.
Сур ниетли, хатерсиз адамланы
Ниетлери сур кечеден къарады.
Къыйынлыкъны бетин кёрюп, тёзалгъан
Не игиди! Таукел, жарыкъ да болур.
Алай а жюрегин саулай от алгъан
Башхады ол – ауур сагъышдан толу.
Жашлай агъарады аны башы да,
Мудах эм жукъусуз этип къадары.
Алай ауур аны сыр сагъышы да,
Бир кёп болуп ышаннгысыз, алдары.
Анга тырман этген сёзлерим мени
Эсге тюшюп, мен жашырын жиляйма.
Сакъламадынг, аямадынг кесинги,
Тюшюмде сени тансыкълай къарайма.
Къадар мени къайтып бир бек сынайды,
Суратынгда мудахдыла кёзлеринг.
Халаллыгъынг жюрегимде жашайды,
Къулагъымда – сени жарыкъ сёзлеринг.
* * *
Жарсыууму айтыр кибик жокъду жан,
Аны ючюн къайгъылыма мен бир бек.
Алгъын кибик эшитилмейди азан,
Тюйюл жюрек да, алда кибик, чёрчек.
Къайгъыланы чачар амал излейме,
Хар не манга кёрюнеди татыусуз.
Болгъан ишни, боллукъну да тиземе,
Хар бирини жерин таба сатыусуз.
* * *
Кёп адамгъа тюбей келеме жерде,
Хар бири да кеслерича сагъышлы.
Жюрегими ачханма да мен бирде,
Ийнаннгандан алагъа, ашыгъышлы...
Барды жашау анда, узакъ кёкледе,
Анда да болурму былай къайгъылы?
Мында жердеча, таулада, тюзледе,
Хар неда болурму анда тынгылы?!
Аллах сюйгенча бир болалмадым мен,
Бир гюняхым экинчисин хорлайды.
Кимди таза – мёлек кибик, айтчы, сен?
Кёлюмдеги акъылымы онглайды...
Сагъышларым болгъандыла ауурла,
Тынчайтмайды энди бир зат да мени.
Жюрек жарсыууму кимле жууарла?
Алай болур ышаныуну кетгени.
Мени жанлы тюйюл кёкдеги жауун,
Асыулукъ да жокъду энди жюрекге.
Насыплы болсун ол андагъы жауум,
Менден узакъда... насыплы ёмюрге...
АТАМА
Сабийликден къалып атасыз,
Сен, атам, ёксюзлюк сынадынг.
Тилейме, сен жаша хатасыз,
Бир кёп, бир эсепсиз къыйналдынг.
Байлыгъым, ышаныуум да – сен,
Жаным къурман болсун жанынга.
Сенсиз жашауну кёрмейим мен,
Туудукъла чапсынла аллынга!
Сабийликде тапмадынг ата,
Ансыз къалып къалгъанса эртте.
Балхам болсун жанынга ананг,
Аллынга къарай, алгъыш эте.
Ансыз этмесин Аллах сени!
Юйюбюзню чырагъыды ол.
Жарытханды сабий кечеми,
Тилеги бла башланнганды жол.
Атам, къор болайым жанынга.
Сюеме мен санга ушаргъа.
Къуллукъ этдинг сен Аллахынга,
Къарыусузну тыймайын таргъа.
Ыразыды санга элибиз,
Хурметинги турады этип.
Болалырбызмы сенича биз –
Болушлукъ этер кибик жетип?
Элинги жокълап турсун къолай,
Атлагъан жолунг мамукъ болсун.
Бар этген муратларынг тола,
Халал жюрегинг жарыкъ болсун!
ТЁЗДЮМ
Тёздюм, таш кибик, неге да,
Алгъынча тюйюлдю кёлюм.
Тартынмайма мен кимге да:
Ыспассыз болгъанды ёлюм.
Тынгылайса некден, бир айт,
Бир сёз къатламайын манга!?
«Къайт, – деп къычырама, – бир къайт!»
Адамлыгъынг жетер анга.
Къарамым тюйюл алгъынча,
Дуния болуп тасхалы.
Адамлыкъ керек, намазча,
Аны бузгъан – душман, къаллы.
