5 июня, 2023 - 13:59
Кёп болмай Огъары Бахсанда къолдан усталаны Элбрус район арасы ачылгъанды. Анга Жаппуланы Езетхан таматалыкъ этеди, аны биргесине Чепкенчиланы Айшат, Хаджиланы Къралхан бла Асият, Ногъайлыланы Фатима ишлейдиле. Арада иш къалай къуралгъаныны, кийизлени жарашдырып къалай эм не мурат бла башлагъанларыны юсюнден бизге Жаппуланы Езетхан толу хапар айтханды.
Элде бу иш бла алгъын да кюрешгендиле, алай чурумла чыгъып, ол бир ауукъ заманнга тохтатылгъан эди. Араны ачыуну юсюнден буйрукъ былтыр апрельде берилгенди, андан сора анга ишин бардырыргъа жер бёлюнюп, биринчи апрельде анда тынгылы ремонт этип башлагъандыла. Жангыртыу жумушла бошалып, ишни бардырырча битеу керекле алыннгандан сора, анда кийизле жарашдырып тебирегендиле.
- Кийизле халкъыбызны маданиятын, иш кёллюлюгюн, фахмусун да ачыкълагъан затладан биридиле. Ол усталыкъны унутула баргъанына жарсып, аны жангыртыргъа кёлленеме. Аны юсюнден республиканы оноучусуна жазама да, ишни къолгъа алыргъа хазырлыгъымы билдиреме. Ол да тилегими къабыл кёреди. Сора бир жол Москвадан бизге телевидение келеди, ала бизни эфирге алдырадыла эм не муратыбыз болгъанын сорадыла. Бизге энчи бир жер керек болгъанын айтама. Ала да муратыбыз толуруна себеплик этедиле, мен аланы барысына да ыразылыгъымы билдирирге сюеме, - дейди Езетхан.
Алай бла кийизле урургъа кенг, жарыкъ отоу берилгенди, суу тартылгъанды, толу ремонт, поллары да жылынырча этилгенди. Аны хайырындан хазырланнган затланы жерге жаядыла, ала да кёп сакълатмай къуруйдула. Мында жарашдырылгъан кийизлени кёрмючлеге элтедиле, аланы сатып алыргъа сюйгенле да кёпдюле, бютюнда туристлени араларында.
Езетхан кеси уа бу ишге къайын анасындан юйреннгенди. «Сабий заманыбызда абаданла кийиз ургъанда биз суу ташыгъанбыз, ууакъ жумушлагъа жарагъанбыз, бир кесек юйрене да тургъанбыз, – дейди ол. – Кими кийизлени къызына бернеге бере эди, кими юйюнде кереклисине хайырланнганды. Юйюр мында къурагъанма, къайын анам Жаппуланы Фердаус, анасы Теммоланы Абидат, нёгерлери Теммоланы Хажар, Мамусурланы Кокура, Курданланы Халимат, Ёзденланы Жанчыкъ – мени эсимде аладыла, кийизле уруп болгъандыла, бу ишни жашырынлыкъларына, энчилигине алагъа къарай юйреннгенме.
Абидатны юсюнден энчи сагъыныргъа да керекди. Ол бек белгили, уста кийизчи болгъанды, къол ызы ариу эди, бусагъатда линейкаланы, башха затланы да хайырланып кючден этилген геометрия фигурала бла кийизлени ол болушлукъсуз жасагъанды, аллай бирге ариу эди къол ызы».
Абаданлагъа болуша, Езетхан бу ишни сюйюп къойгъанды, аны жангыртыр ючюн аллай бир къыйын салгъаны да миллетини быллай сейир усталыгъын сакълар ючюндю. Таулу тиширыула кийизлени къалай ургъанларына къараргъа Москвадан, башха шахарладан да келедиле, ол санда ара телевидение да. Кесибизни республикада жашагъанладан, тыш жерледен, къонакъ юйледен да кийизлени алыргъа заказла асламдыла, къол бла этилген ишге сурам къачан да уллуду. Элде мал тутадыла, къойла бардыла, алай бла жюнню кеслеринде хазырлайдыла, бирде сатып да аладыла.
Жангызда озгъан жыл араны ишчилери бир тонна чакълы бир жюнню жуугъандыла, тазалагъандыла, Хабазда таратхандыла, керекли тюрсюнлеге боягъандыла. Бир орталыкъ кийизни урур ючюн алты-жети къара сапын керек болады, кийизлени былай жарашдырыу аланы кёп заманны ичинде хайырланыргъа онг береди. Бу жумушха ыйыкъ чакълы бир заман кетеди. Езетхан белгилегенича, художник суратын ишлегенча, кийизде не тюрлю сыфатны да къураргъа боллукъду.
Алгъаракълада уа арада бу усталыкъны эбине тюшерге сюйгенлени юйретип да башлагъандыла, бери республиканы жер-жерлеринден аслам адам жюрюйдю, элли сабийле да келедиле. «Кийизле жарашдырыу – миллетибизни хазнасыды, байлыгъыды, аны сакъларгъа эм ёсе келген тёлюлени да анга юйретирге керекбиз. Аны бла бизни аналарыбыз, аммаларыбыз кёп ёмюрлени кюрешгендиле, бу усталыкъ бизде тохтаса, жарамаз», - деп чертеди Езетхан.
