1 августа, 2023 - 13:59
Нальчикде «Открытие» деген ат бла жаш устазланы Битеуроссей эришиулерини шахар урумунда алыкъа биринчи атламларын этген таулу къызчыкъ Энейланы Алина экинчи жерге чыкъгъанды. Ол 4-чю номерли гимназияда орус тилден бла литературадан окъутады. Бюгюннгю ушагъыбыз аны блады.
- Алина Зейтуновна, юлгюлю иш сынамлары болгъанла окъуна бирде усталыкъ эришиулеге къатышыргъа базынмайдыла. Сен къалай бла кёлленнгенсе бу конкурсха барыргъа?
- Аны юсюнден гимназияны кесинде аны школ кезиую бардырылгъанында билгенме. Анда устаз болуп юч жылдан кёп ишлегенле сынайдыла хунерлерин, эришиуню излемлерине тийишлиликде. Алай бла гимназияны ичинде анга жетеулен къатышхан эдик да, анда биринчи жерни алгъанма.
Конкурсну шахар урумунда уа оналты адам болгъанбыз. Эришиу кеси да юч бёлюмден къуралгъанды. Абызырамагъан эдим деп айталлыкъ тюйюлме, нек дегенде дерсни берлик сабийлеринги танымайса. Болсада ала бла тюбешген кезиуде, окъуучуланы ышаннганларын сезип, къоркъгъаным кетип къалгъан эди. Сора жюри, эришиуню бардыргъанла да бизге ахшы болумланы къурагъанларын чертирге сюеме.
Эришиуге къатыша туруп, анда алчы жерледен бирин алырма деп акъылымда да жокъ эди. Экинчи оруннга тийишли болгъанымы билгенимде уа, хычыуун кёрюннгенди.
- Быйыл Устазны бла насийхатчыны жылыды. Аны бла байламлы къаллай башламчылыкъла, тюрлениуле сакълайса?
- Школда алыкъа биринчи жылны ишлейме. Аны себепли, къыралны президенти аллай оноу этгенди дегенлерине къууанып, аны иги шартха тёрелегенме. Кесиме тюз жолну сайлагъанма деп да ийнаннганма. Жаш адамлагъа болушлукъгъа насийхатчыла болгъанлары ол бек иги жумушду. Нек дегенде аланы дерсни къурау, документлени жарашдырыу эм дагъыда башха затланы юслеринден сынамлары уллуду.
Устазланы жууаплылыкълары уллуду. Аланы ишлери жаланда тюз жазаргъа бла окъургъа юйретген бла чекленмейди. Ала жаш тёлюге таза ниетли, тюз акъыллы инсанла болуп ёсерлерине къайгъырыргъа керекдиле. Манга уа устаз болуу – ол жаланда усталыкъ тюйюлдю. Аны бла бирге жюрегими излемиди.
Школда ишлерге барыргъа билимим неда сабийле бла келишалмазма деп угъай, коллектив къаллай боллукъ болур, бу жаш адам неге юйретирикди деп айтырламы, деген сагъышларым ючюн къоркъуучу эдим. Сентябрьде ишге тохташханымдан сора уа, коллегаларымы ачыкъ ниетлиликлери, не жаны бла да болушургъа хазырлыкълары кёллендиргенди. Орус тилден методика биригиу да ишин тынгылы бардырады.
Сабийлеге да терк келишгенме. Сен аланы сюйгенинги, алагъа ышаннганынгы окъуучуларынг да сезедиле. Ортада ышаныулукъ болмаса, хурмет да жаратылмайды. Алайсыз а сабий сени кесинги, окъутхан дерсинги да сюерге, билирге да итинирик тюйюлдю.
Аланы хар бирини кесини энчи къылыгъы болады. Бири асыры тириди, башхасы тынгылауукъду, бирсиси уа сиркиудю. Болсада сен аланы кесинге тенглеча кёрсенг, ала да дерсде «ачыладыла», оюмларын, кёз къарамларын айтыргъа да буюкъмайдыла. Арада ышаныулукъ жаратылса уа, дерсле да сейир боладыла, сабийле да эрикмейдиле.
- Биз билгенликден, сен дагъыда «Стартап» окъуу арада школчуланы ОГЭ-леге бла ЕГЭ-леге хазырлайса. Арт кезиуде Бир къырал экзаменни, сынауланы бу халда бардырыуну юсюнден башха-башха оюмла да бардыла. Сени кёз къарамынг а къалайды, ЕГЭ-лени керекмиди кетерирге?
- Билемисиз, мен алай сунама, сабийлени ахырысы бла да къоркъутургъа керек тюйюлдю. Жаланда экзаменни биреу да аланы жашауларыны бир кезиую болгъанын, андан тап ёте билирге тийишлисин юйрете билирге керекди.
Окъуучуланы къылыкъларыны юслеринден огъарыда да айтдыкъ. Баям, иш сынаула кеслери къаллай формада къуралгъанларында угъай, ала тестлемидиле, огъесе выпускникле экзаменни алгъан адам бла бетден-бетгеми тюбейди дегенча, сабийни къылыкъ энчиликлериндеди. Сёз ючюн, ол абызырауукъ эсе, сёзсюз, къайсы тюрлю сынауну аллында да къоркъурукъду. Таукелге да экзамен къалай къуралгъаны башха болмаз деригим келеди.
Дагъыда биз сынауланы ЕГЭ халда берип башлагъанлы жаш тёлюбюз къыралыбызны эм иги вузларына кирип, алада билим алыргъа онг табады. Ма бу жаны бла экилиме. Бир къырал экзаменни тыйсала, бу онгубуз да болмаймы къалыр деп сагъыш этиучюме. Андан сора да, сынауну бир кере берип къойгъан тынч тюйюлмюдю.
- Бош заманынгы уа къалай оздуруучуса?
- Кертисин айтсам, ол менде алай кёп къалмайды. Гимназияда эки сменнге ишлейме. Сора магистратурада окъуйма, «Стартапда» юйретеме. Студент заманымда КъМКъУ-ну «Занавес» атлы театрына жюрюп тургъанма. Аны художестволу башчысы Мадина Анатольевна Докшукина эди. Бу тиширыуну хайыры бла жамауатны аллына буюкъмай чыгъаргъа, сёлеширге да юйреннгенме.
Басма китапланы сюеме окъургъа. Бюгюнлюкде школчулагъа аланы неда электрон тюрлюлени сайлагъыз деп, къаты айталмай эсек да, къагъытда окъусала уа сюерик эдим. Нек дегенде ала сени кесинги бир эрттеден таныгъан шуёхларынгча болуп къаладыла. Сора, билемисиз, бир параллельледе «окъугъан класс», «окъумагъан класс» деп да болады. Бир тема бла байламлы дерсле окъуна аланы экисинде да ахырысы бла башха даражада болуп къаладыла.
Телеграмда кесими энчи каналымда уа назмула окъуйма. Жаланда белгили классиклени чыгъармалары бла чекленип къалмай, жаш авторланы жазгъанларын да хайырланама.
Усталыкъ эришиулеге къайтсагъ а, алада дагъыда къатышыргъа угъай дерик тюйюлме. Нек дегенде не тюрлю конкурс да кесинги аллынгда бир тюрлю сынау салгъанчадыла. Аны кезиуюнде ёз хунеринги даражасын кёресе, бирсиледен а башха затха тюшюнесе.
