26 сентября, 2023 - 15:40
Таула къучагъында, ариу ёзенде орналгъан эллерибизден бирини ортасы бла черек барады. Бирде жырлай, шууулдай, бирде уа къутура, жагъаларын ашай. Кеси уа кюнню кезиулеринде алай таза болур, тюбюнде юзмез ташчыкъла окъуна кёрюнюрле. Жайда уа, къар эриген суула къошулсала, кир бет алады.
Ол, черек элни экиге бёледи. Бир жаны – кюнлюм, экинчиси уа – чегет. Танг аласында кюнню алтын таякълары, биринчиден кюнлюм бетин жарытадыла. Ингир ала уа, чегетлени къамата, таула артына ауадыла. Дагъыда бираздан бери къайтып келир.
Элни эки жанында да адамла къадалып жашау бардырадыла. Бирлери – жерчилик бла, башхалары уа малчылыкъ бла кюрешедиле. Ёсе келген жаш тёлю, заманлары жетсе, бир бирлери бла танышадыла, юйюрле къурайдыла.
Бир жыл алтын кюзню кезуюнде элни чегет жанында жашагъан Исмайылны атасы, анасы, жууукълары да жыйылып, жашны юйдегили этер оноуну бардырадыла.
Тиширыуладан бири айтады: «Исмайыл эл багъасы жашды. Анга эм игисин сайларгъа керекбиз», - деп. Сора башлайдыла элни баш жанындан энишге, сол жанындан онг жанына къыйырларына дери къызланы «элекден» ётдюрюп. Тиширыуладан бири къызладан бирин махтаса, экинчиси анга бир сылтау табады. Ючюнчюсю айтханны тёртюнчюсю жаратмайды. Бирлери жууукъ болуп чыгъадыла. Экинчилерине да сылтаула табадыла.
Къыз сайлау танг аласына дери барды. Ол кезиуде элни кюнлюм жанындан бир къызда тохтадыла. Ариуланы – ариуу, сыйлыланы – сыйлысы. Аты да Алтын. Исмайылгъа тийишли жаланда Алтынды дедиле.
Ол акъылы, билими, этими да болгъан, элде аты айтылгъан къызды. Тиленмей турмайды. Алай алыкъа бир адамгъа да ыразылыкъ бермегенди.
Сора жууукълары Исмайылны жибередиле къызны кёрюрге. «Кюнню бу заманында ол арбазда олтуруп, жюн ишин этеди. Сен орам бла ары-бери да ёт, санын-сыфатын кёр, жаратсанг, сёлешген да эт», - деп юйретедиле.
Экинчи кюн, жаш бёркюн да алчи кийип, къызны кёре тебирейди. Айтылгъан заманнга жаш къызны юйюне жетеди, кенгирекден къарайды. Хуналары алашаракъ. Къыз юйню аллында, тапчаннга олтуруп, къыстау эшиу эшеди. Жаш жууугъуракъ келип, къызны кёреди. Къысха жётел этип, аны эсин бурдуруп, акъырын атлап кетеди.
Жашны, къызны да къарамлары бир бирге жетдиле. Къыз да бёркюне къарап, аны нек айланнганын ангылады.
Исмайыл салам бермей ётюп кетгенде, къыз ёрге къопмады. Бираздан жаш ызына къайтып, анга къарады. Аны къарамы да жашда, къоллары эшиуню бардырадыла, ёрге уа турмайды.
Алай эте, жаш къызны аллы бла тёрт-беш кере ётеди – бири салам бермейди, экинчиси ёрге турмайды. Кезиулю кере ол аны аллы бла ётюп келе, къатында тохтап, бираз къарап: «Кюн ахшы болсун, Жабышхан», – дейди. Къыз ёрге къобуп: «Ахшылыкъ кёр, Ауузу Къабышхан», - деп жууаплайды.
Аны эшитгенде, жаш алайдан терк-терк атлап кетди. Андан сора Исмайыл Алтынны кёре ол тийреге келмеди.
Андан бери тойлада неда башха къууанчлада, адамла кёп жыйылгъан жерледе къызланы, жашланы юслеринден сёз баргъанда, Жабышхан бла Ауузу Къабышхан сагъыныла турадыла. Аладан къайсы терс, къайсы тюз деп даулашадыла. Тиширыула айтадыла биринчиден жаш салам берирге керек эди, деп, эр кишиле уа Исмайыл жанлы боладыла.
