9 апреля, 2024 - 10:34
Бюгюннгю ушакъ нёгерими Жанатайланы Азинатды. Ол Быллымда ёсгенди. Тырныауузну 5-чи номерли гимназиясын алтын майдалгъа бошап, Москваны М. Ломоносов атлы къырал университетини филология факультетини «Ата журтлу филология» ызыны бюджет бёлюмюнде окъуйду. Ары окъуугъа тюшер ючюн ол вузда берилген сынауну жетишимли жазгъанды, битеулю конкурсдан 82 балл алгъанды.
- Азинат, бюгюнлюкде филологияны жаш тёлюге сейири недеди?
- Бийик билим алгъанла кёп болгъанлыкъгъа, окъуулула, халатсыз жазгъанла эмда тюз сёлешгенле аздыла деп келеди кёлюме. Бир затны халатсыз жазаргъа керек эсе, сёлешген да ариу, шатык этерге керекбиз. Аллай адамгъа тынгылап турлугъунг келеди, анга кёре аны окъуулу болгъанын да ангылайса. Ара телевиденияда жангылыкълагъа тынгыласакъ, бериулеге къарасакъ, тюз сёлешмегенлерин, сёзде басымны тап салмагъанларын, грамматиканы тийишлисича хайырлана билмегенлерин кёребиз. Ол шарт бек жарсытады.
Арт кезиуде компьютер технологияланы сайлап, бу жаны бла усталыкъла келир заманны усталыкъларыдыла деп, алагъа тюшюнюрге сюйгенле асламдыла. Анда да окъуулулукъ керекди. Сёз ючюн, телефон бла билдириу жазгъанда халат болгъаны да эриши кёрюнеди.
Бу окъуу бла газетде, телевиденияда журналист, диктор да болаллыкъма. Илму бла кюрешген да сейирди. Гитчелигимден бери да сахнада назмула, къара сёз бла жазылгъан чыгъармала окъуп келеме. «Живая классика» Битеуроссей эришиуню республикалы урумунда (2018 ж.) биринчи жер алып, «Артекге» да баргъан эдим. Дагъыда филологияны сайларгъа манга устазым Хаджиланы Халимат Зейтуновнаны адамлыгъы, билими себеплик этгендиле.
- МГУ-да филология бёлюмде билим алгъан къыйын болгъанын бу усталыкъгъа бирси жерледе окъугъанла да ангылайдыла. Санга уа къыйынмы эди биринчи курсда?
- Кертисин айтханда, окъуу программа бек къыйын эди. Алай, насыпха, группабызда жаланда тогъуз студент барды. Аны хайыры бла тынчыракъ болады. Не ючюн дегенде, преподавательлени хар бирибизге эс бурур заманлары кёп болады. Дерсге бармай къалыргъа да жарамайды, кёзге кёрюнюп къаллыкъса деп.
Окъутханла орус литератураны, тилни башха-башха бёлюмлеринден студентлеге дерсликле жазгъан адамладыла, эрттеден бери ишлеп келген профессорла. МГУ-да филология корпусха кирсем, кесими Советлени къыралыны кезиуюне тюшгенча кёрюнеди. Университетде филологияны окъутуу амалла эрттеден тохташдырылгъан тёрелеге таянадыла.
- Бу бёлюмде чыгъармаланы окъургъа, тинтирге, аланы юслеринден критиклени жазгъанларын да окъургъа къалай жетишаласа?
- Суратлау чыгъармаланы окъуу мени сейирими къозгъайды. Алай а, бизге асламысында статьяланы бередиле. Аланы окъугъан а, жашырмай айтсам, манга сейир тюйюлдю. Кёпле терк окъууну техникасына тюшюнюп, бир ингирге 500 бетни окъуйдула, неда чыгъармаланы аудио тюрлюлерине тынгылайдыла. Асламысында чыгъарманы башларын хар бирибизге бёлебиз, бир бирибизге айтабыз, неге эс бурургъа тийишлисин да эсгертебиз. Алай бла аны магъанасын, авторну жазыу энчилигин бютюн терен ангылайбыз.
Менден къалгъан къызла барысы да оруслуладыла. Биринчи заманда бирси миллетлени арасында окъуялмам, алагъа илешалмам деп къоркъгъан эдим. Ала кеслерин бирсиледен ёрге кётюргенле тюйюлдюле. Интернетни хайыры бла алгъа келинни баш ауун алгъан, бирси адетлени да кёргюзтгенме, бек жаратадыла. Бизни бир тойгъа чакъырырмыса дегенлей турадыла. Сора Газаланы Алимни жырлагъанын салып, сёзлерин орусчагъа кёчюрюп ангылатсам, къаллай терен магъана бла айтыладыла деп, авторун сорадыла.
Бир тенг къызымы уа «Эльбрусоид» къурагъан тюбешиуге элтген эдим. Анда къарачай-малкъар тепсеулени кёргенден сора алагъа юйренирге кёлленнгенди. Аллай затла бек къууандырадыла. Рамазан айда ала, мени хурметлеп, кюн узуну мени сакълап ауузланыргъа унамай туруучудула.
- Окъуудан тышында башха затла бла кюреширча амал а табамыса?
- Дерслеримден сора кюрешген затларым асламысында филология бла байламлыдыла. Сёз ючюн, малкъар, орус тилледе да назмула жазама. Алай бла кесими сынагъан этеме. Къулийланы Къайсынны жюзжыллыгъына жазгъан назмум «Слово твоё идёт по миру и учит мир радости» деген жыйымдыкъда басмаланнганды.
Дагъыда, айтханымча, акъ сёзню сахнагъа чыгъып окъургъа сюеме. Заманым болса, МГУ-да малкъар, къарачай студентлени «Землячестволарыны», «Адалатны», «Эльбрусоид» къурагъан тюбешиулерине къатышама, чыгъармала хазырларгъа да кюрешеме. Барыбыз да бирге жыйылып, тилибизге, адет-тёрелеге эс бурулгъанын ахшы шартха санайма. Тылыдан этилген ашарыкъланы хазырларгъа сюеме, бир бирибизни да сыйлаучубуз. Андан сора да, гюллени ёсдюрюуню жаратама. Ала кёлюнгю кётюредиле, жашаугъа ачыкъ ниет бла къараргъа себеплик этедиле.
