31 мая, 2022 - 14:00
Къонай, Чонай, Тонай, Матай ишчи кюн бошалгъанлай, хар замандача, бирге тюбедиле. Чам, лакъырда эте келдиле да, бу аламат жай ингирни зауукълу ашыргъан къалай иги боллукъ эди деген оюмгъа бирден келдиле. Ол заманда Тонай, нёгерлерине кёл этдире: «Жашла, кафеге чакъырама сизни сыйларгъа», - деди.
Хар заманда къара туман басханча болуп туруучу къызгъанч нёгерлерини ол сёзлерине иги ийнанмай, жашла, экили болуп, бир бирлерине соруулу къарадыла. Аланы ол халларын кёрюп, Тонай, ауазын иги да тюрлендирип: «Къоркъмагъыз, ахча барды, уялтмам», - деп, костюмуну хуржунуна къолу бла тийип кёргюзтдю.
Матай, аны сёзлерине ишекли болуп: «Жашла, мен бюгюн ахчасыз чыкъгъанма, артда айыплы болмайыкъ», - деп, тынгысызлыгъын билдирди. Къонай бла Чонай да къуру хуржунлу болгъанларын айтдыла.
Татлы тенгле бир бирлерини онгларын ангыладыла, арсарлы бола, кафеге атландыла. Несин айтаса, таза да, тизгинли да аш юйню къатына жетгенде, тюрлю-тюрлю азыкъланы ариу ийислери жашланы кёллерин жарыкъ этди. Акъ жабыула, сыйлы сауутла салыннган столгъа барып олтура тебирегенде, Тонай бизни арабызда жыл санынг бла сенсе жашыракъ, ма муну оноуун сен эт деп, ууучу толу ачхадан бир-эки къагъытны суууруп Матайгъа узатды.
Ол ыразы болмады: «Тау адетде, тамата тургъанлай, кичи хуржунуна узалмаучуду. Экинчиден, аш къангагъа ким чакъырса да, ол тёлейди ахчаны», - деп, ызына берирге кюрешди. Болсада Тонай бирден эки болмады. Башха жашла даулашха къатыша турмай, хар бири азыкъланы бек багъалыларын сайлап, шапагъа заказла бердиле. Терк окъуна тепси азыкъдан, ичгиден толду.
Стол башында олтургъан Тонай, къалай эсе да, бюгюн башха тюрлю жарыкъды. Тенгле, алгъыш да эте, чам, лакъырда сёз да айта, кечге дери олтурдула.
Энди кетер заман жетди деген кезиуде шапа къыз, ышара-ышара, кёз къыса жанлады да, калькуляторну тюеклерин чыкъырдата келип, 5 минг сом деп, таматаны кёзюне къарады. Тонай, Матайны кёргюзтюп: «Бюгюн кассирибиз олду», - деп, столдан ашыгъышлы туруп, эшик таба тебиреди. Матай шапа айтхан ахчаны эшитгенде, ашагъан ашы, ичген аракъысы да суу болдула. Анга берген сомланы чыгъарып тергегенде, тёлерик ахчасыны бешден бири да болмады.
Халал жюрекли, таза ниетли, ёмюрюнде киши хуржунуна къарамагъан Матай мангылайындан саркъып баргъан терин терк-терк сылай, амалсызгъа къалып, таматаны ызындан къуууп барып, билегинден бери тартып: «Тонай, бу этгенинг неди? Бизни бери чакъыргъан сен эдинг да, хуржунунг толу ахчаны бизге кёргюзтген эдинг да, антлы тенглеринги намысларын жер бла тенг этмей, аш къангадан айыпсыз тура билги эдинг. Бир да болмай эсенг да, ол кёп ачхангдан тамблагъа дери ёнкюч окъуна бер, маржа.
- Матай, ахча дырынды хуржунумда, биягъында кёргюзтген эдим да, алай бир сом да берлик тюйюлме, жетмегенин кесингден къош», - деп, харх этип кюлдю.
Аны алай этгенине Къонай бла Чонай бек чамландыла. «Ашагъаныбызны бурунубуздан чыгъардынг, асылсыз гырайт! Аман ниетинги аш къанганы юсюнде кёргюзтмесенг а. Тенглигинг былай эсе, бизге нёгер болургъа керек тюйюлсе бюгюнден ары», - деп, экиси да мудах болуп, Матайны эшик аллында сакъладыла. Ол а шапагъа, бууунунда алтын сагъатын кёргюзтюп: «Эгечим, мени айыплы этме да, тамбла эрттенликге дери муну жюкге ал, ышан манга, сёзюме табылыргъа ант этеме», - деп тиледи.
Андан бери Къонай, Чонай, Матай Тонайгъа къара гырайт дейдиле. Аны бла тенгликлерин тас этгенлерине да сокъуранмайдыла.
