5 июля, 2022 - 15:34
Дугъума (Мята полевая)
- Салах бла Саният юйдегили болгъУзун тамырлы, кёп бутакълы сабагъы болгъан, бийиклиги 15-45 сантиметрге жетген кёпжыллыкъ битимди. Чапыракълары жумуртха формалы зугулуракъладыла, къыйырлары быхчы ауузгъа ушайдыла – чачакъ-чачакъдыла. Гюллери ууакъладыла, шар формалы жокку-жокку болуп, чапыракъла айырылгъан жерледе ёседиле, къызгъыл неда къызгъыл-кемит (лиловый) бетлидиле. Урлукълары тёртюшер тёгерек «чертлеуюкчюкледен» къураладыла. Битим жайда чагъады.
Дугъум КъМР-ни хар къалайында да тюбейди. Талалада, агъач къыйырларында, суу жагъалада, сабанлада, бахчалада, кир-кипчикле тёгюлген жерледе ёседи. Бир-бир жерледе эфир-жау битимча себилип да ёсдюрюледи.
Медицинада дугъуманы сууукъ тийип ауругъаннга багъыуда, аурууну сынтыл этиуде, саусузну терлетиуде, къалтырау-титиреуню, жараны къанагъанын тохтатыр, суусапны къандырыр ючюн хайырланадыла.
Битимни чапыракъларындан этилген суу адамны ашха ачады, ашагъан азыгъын эритирге, аш орунну согунда кислотностьну азайтыргъа себеплик этеди. Аллай сууну адамны ичинден къан келгенин, ётгенин тохатыр, гастрит, жётел, коклюш ауруулагъа къажау кюрешде да хайырланадыла.
