11 октября, 2022 - 11:55
Алгъаракълада къауум адам Минги тауну тёппесине чыкъгъандыла. Аланы араларында Хасанияны 16-чы номерли мектебини информатикадан устазы Мечукаланы Абусаламны жашы Ахмат да болгъанды. Ол тау башына окъуу юйню белгилерин да элтгенди. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.
-Ахмат, бек аламат ишни тындыргъанса: сау-саламат ёрге да чыгъып, артха къайтханса. Баннерни бла логотипни уа нек жюк этгенсе кесинге?
- Логотипни быйыл тогъузунчу классха барлыкъ Холаланы Азаматны жашы Хаджи-Мурат 7-чи классда окъугъанында «Точка роста» арада жарашдыргъанды. Мен а жангы окъуу жылны аллында аны, школну баннерин да Элбрусха чыгъаргъанма. Аны уа окъуу юйню деберин, сыйын кётюрюр, анга жюрюген жашла бла къызла школлары бла ёхтемленир ючюн этгенме.
- Бусагъатда санга элли беш жыл болады, къыйын тюйюлмю эди бу жыл санда биринчи кере аллай бийикге кётюрюлюрге?
- Сёзсюз, къыйын эди. Минги таугъа ёрлерге школда окъугъан заманымдан бери мурат этгенме. Бютюнда ол умутуму шуёхум, Кючюкланы Дауут, къызындыра тургъанды. Ол кеси да Европаны бек бийик таууну эки тёппесине да чыкъгъанды. Аны къызы да кётюрюлгенди ары. Эрттеден бери келген муратыма жетерге бизни мектепни къауум устазы себеплик этгендиле. Ала мени белгили альпинист, Эверестни тёппесине эки кере чыкъгъан, КъМР-ни Альпинизмден федерациясыны президенти Ёлмезланы Абдул-Халим бла танышдыргъандыла. Алай бла мен жолгъа атланнганма.
- Кимге да белгилиди, тауну башына алайгъа келген олсагъат чыгъып къалалмайды. Санга уа, таула этегинде туууп ёсген жашха, юйренирге тюшгенмиди?
- Тёрт кюнню ичинде, тёреде болуучусуча, башхала бла бирге Терс-Къолда жарау этип тургъанбыз. Инструкторла бла Чегетге, «Къызны эшмелери» чучхургъа, Онбиреуленни ышыгъына, Пастуховну къаяларына дери да барып къайтханбыз. Бешинчи кюнде уа ингирликде, эрттерек жатып, танг белги бере башлагъан заманда къобуп, жолгъа атланырыгъыбызны айтадыла. Сагъат тёртде, ауузланып, тийишли кийимле да кийип, жолгъа тебирейбиз.
Бийикде хауа башха тюрлюдю – солууунгу кючден аласа. Хар атламынг къысха болургъа керекди. Ёпкеми солууун ёнчелегенимде кислород 75 процент эди. Ол а, белгилисича, бек азды. Энчи чурукъларынг болгъанына да къарамай, аякъларынг учхалайдыла. Ол а бек къоркъуулуду.
- Ненча адам болгъансыз?
- Бизни къауумгъа он адам киргенди. Биргебизге дагъыда инструкторла – къарындашла Ёлмезланы Абдул-Халим бла Абдулкерим – баргъандыла. Ала бла аллай жолоучулукъгъа атланыу а бютюн базындыргъанды бизни. Уста жашла тауну этегинде тургъан тёрт кюнню ичинде бизни альпинизмни кёп жашырынлыкъларына юйретгендиле.
Бизни къауумгъа киргенлени асламысы менден жаш эдиле. Аланы къатларында хомухлукъ этмез ючюн, битеу кючюмю, къарыууму да жыйышдырып, алгъа таукел баргъанма. Андан сора да, Абдул-Халим бла биринчи тюбешгенибизде окъуна, ол: «Мен айтханны этерик эсенг, тебирерге боллукъса», - дегенин унутмагъанма.
- Таулада кюн терк тюрленеди, ол кюн а хал къалай эди?
- Абдул-Халим сынаулу альпинистди. Ол хауа болумлагъа да эс бурады. Алайсыз жарамайды.Танг атаргъа кёкде жулдузла жарыкъ жана эдиле, ай да жолну жарыта эди.
- Минги тауну башына уа ненча сагъатха жетгенсиз?
- Эрттенликде сагъат тогъузгъа сау-саламат башына чыкъгъанбыз. Алайда уа, кюнчюк тийгенине да къарамай, бек сууукъ эди. Бир кесекден а къаты жел уруп башлады. Баннерни бла логотипни тутуп, суратха тюшгюнчю, къолларым бек сууукъ болгъан эдиле. Тауну башында жыйырма минутдан кёп заманны турур онг жокъ эди. Махтаннган этгенча болмасын, бизни школну белгилери Элбрусну 5642-метрлик бийиклигине чыгъарылгъандыла. Ол а ёхтемликди.
- Биргегизге баргъанланы араларында уа кёлсюзлюк этгенле болгъанмыдыла?
- Угъай. Аны къой, биргебизге Москвадан Артём деп бир жаш бар эди да, ол бек къыйын аурууну хорлагъанды – къанында ракны. Иги болгъанындан сора, врачы Минги тауну этегинде бир ненча кюнню солургъа, болалса уа, таугъа ёрлерге деп чакъыргъанды. Жарсыугъа, тиширыуну аллай онгу болмагъанды. Анга артха терк кетерге тюшгенди. Жаш а, ёрге женгил чыкъгъанды. Абдул-Халим анга бла манга жолну узунуна аперимлик берип тургъанды. «Сиз экигиз да жаш тёлюге юлгюсюз», - деп.
- Таугъа чыкъгъаныгъызда уа, не затха эс бургъанса?
- Табийгъатха. Бир кёрге эдигиз анда ариулукъну! Акъ, къалын булутла белинг бла ётюп бара эдиле. Аланы юслерине секирип, учуп барлыгъынг келеди. Аламат сезим бийлейди анда. Аны айтып ангылатыр онг жокъду. Аны поэтле, жазыучула, музыкантла да толу суратларгъа боллукъдула. Мен а Владимир Высоцкийни назмуларын бек сюеме да, бу къыйын жолумда ала манга болушхандыла.
Кесими сезимлерими юсюнден айтханда, биринчи кюнден башлап хар сагъатым да эсимде къалгъанды. Таулада хар ким да бир бирге татлы къарындаш болады. Ол а нечик хычыуун сезимди. Анга бир юлгю келтирейим: Минги таугъа ёрлерден алгъа, Пастуховну къаяларына дери барабыз – 3800 метр бийикликге. Ары жетерге аз-маз къалгъанда, бек сууукъ болама. Айтыргъа уа уялама. Тёзялмагъанымдан сора, Ёлмез улугъа: «Энишге тюшерем, бек сууукъ болдум», - дейме. Ол терк окъуна башхалагъа аны айтады. Ала уа кими бёрк, кими къолкъапла, кими да жел ётдюрмеген плащ бередиле да, «Хайда алгъа!» - деп, таукел этдиредиле.
- Неге жоралагъанса биринчи ёрлеуюнгю?
- Келе тургъан жангы окъуу жылгъа, школубузну 58 жылына эмда республикабызны юбилейине.
