27 октября, 2021 - 12:00
Бизни миллет ата-бабаларыдан бери да жюн ишни болмагъанча айнытып, жашауда уллу хайырын кёрюп тургъаны кертиди. Сёз ючюн, хар таулу тыширыу кийиз ура билгенди. Ол аны юй турмушун, жылыуун, жанын, чархын, санын, саулугъун сакълагъан багъалы харакети болуп тургъанды. Таулуну кийими, бегирек да жамычысы, башлыгъы, къабыргъагъа такъгъаны, юсге жапханы, аякъ тюпге атханы - барысы да жюнден болгъандыла.
Бир кезиуде бу ариу къол усталыгъыбызны бир жанына тюртюп, бырнак окъуна этген эдиле. Шаркъ къыралланы, фабрикаланы, мануфактуруланы кюйюзлерин сыйлап, кесибизде ол ишни уа ёчюлюр чекге жетдирип къойгъандыла. Алай, насыпха. бу ариу шынтагы ишибизни жашырынлыкъларын сакълап, усталыкъны артха къайтаргъанла бардыла. Аладан бири Бёзюланы Маржанды. Ушакъны аны бла бардырабыз.
- Маржан, бу къол усталыкъгъа къалай келгенсе? Сени юйретгенле кимле болгъандыла?
- Атамы анасы Гайыланы Зайнаф, кийиз ургъан заманда, мени да юйретиучю эди. Мен аны этгенин къатларгъа кюрешгенме.
Кертиди, алгъа мени кийизле бла кюрешир акъылым болмагъанды. Мен Бабугентде сабийлени малкъар тилден бла адабиятдан окъутуп тургъанма. Окъуучуларымы тюрлю-тюрлю конкурслагъа хазырлар, ишибизни бетин чыгъарыр ючюн пособияла керек эдиле. Аланы уа сатып алыргъа амал болмагъанды. Сора бир жол абери кёргюзтюрге керек болгъанда, мен кийизден бир зат этип кёрейим деп, аны алай башлагъанма.
Къарт анамы этгенин эсиме тюшюре, жангыла да, тюзете, «Таулума десем – тёппем кёкге жетеди» деген жазыуну да салып, кийизден жаш бла къыз тепсей тургъанлай сурат этгенме. Ол ишни биринчи конкурсха элтген эдик.
Башлагъанымдан сора уа, сейирим да къозгъала баргъанды. Китаплагъа къарап, тюрлю-тюрлю оюулагъа юйреннгенме. Сора артда Къулийланы Къайсынны, Мечиланы Кязимни суратларын да ишлерге базыннган эдим. Аланы битеу хунерими салыргъа кюрешип, сюйюп, бек талпып ишлегенме. Аны ючюн ала манга бек багъалыдыла.
Конкурслагъа къатышханым да зырафана кетмегенди. Сёз ючюн, «Къабартылыланы бла малкъарлыланы ырысхы жюрютюулери» деген кёрмюч къуралгъан эди да, анда кийизлени юсюнден кёп шартла жыйышдыргъанма. Ол манга излем ишча болуп къалгъан эди. Тюрлю-тюрлю оюуланы суратха алдырып, аланы айырып, келишдирип, кёп затха тюшюннгенме.
- Сёз ючюн, художник бояу бла, кисть бла ишлей эсе, сен а – жюн юзмелт бла. Мени оюмума кёре, санга къыйыныракъды.
- Мен аны юсюнден сагъыш этмегенме. Къолумдан келгенича, ангылагъанымча, келишдиралгъанымча, фахмум, хунерим, билимим жетгенича кюрешеме.
- Бу усталыкъгъа юйренирге сюйгенле уа кёпмюдюле?
- Хау, алай мени аллай бир адам бла ишлерге къарыуум жетерик тюйюлдю. Ишибизни жашырыны, анга керек хаскурдусу асыры кёпдю. Хар нени да чык-чыгы бла сабийни мыйысына сингдирген къыйынды. Бир гитче ишчик болдурур ючюн, хар сабийге энчи эс буруп, аны биргесине ишин аллындан ахырына дери бардырыргъа керекме. Юйренирге башха тюрлю амал жокъду.
Мен онбеш сабийни бир жолдан юйретип, кёргюзтюп, биргелерине ишлерин башларгъа эм бошаргъа жетишаллыкъ тюйюлме, аны себепли бир къауумда сегизеулен бла ишлейме. Эки группам барды. Сора Сабий чыгъармачылыкъны юйюне чакъыргъандыла да, анда да дерс бардырып башлагъанма.
- Сен «Точка роста» арада да кюрешесе, анда къуллугъунг къаллайды?
- Эки жыл мындан алгъа бизни школну мурдорунда Черек районну Сабий чыгъармачылыгъыны арасыны бёлюмю ачылгъанды. Мен анга таматалыкъ да этеме, сабийле бла кружокну да бардырама.
- Эм кёп къыйын салыннганн ишинг а къаллай эди?
- Бек къыйыналып этилгеннге Зольск районнга саугъагъа берген кийизими санайма. Анга табийгъатны суратын, аны юсюнде уа сагъынылгъан районну белгисин бла Черек ауузну тамгъасын келишдирип салгъанма, ортада уа къол тутханны ишлегенме. Къыйналыргъа тюшгенди, болсада тап, кёзге хычыуун кёрюннген кийиз болгъанды.
Ма аллай кезиуледе хунеринг жангыдан ачыкъланады. Къуру бир зат бла кюрешип турургъа сюймейме. Кёп тюрлю оюмла келедиле эсиме.
- Кийизле къаллайлагъа юлешинедиле?
- Аланы мен юч тюрлюсюн билеме – бичилген, ала эмда жыйгъыч кийизле. Хар бирини хазырлагъан амалы башха-башхады.
- Бюгюнлюкде неда тамблагъы заманда бу ишни кереклиге санаймыса?
- Къол усталыкъ – уллу байлыкъды. Аны сакълау, жашырынлыкъларын тёлюден тёлюге бере барыу бизге борчду. Мен юйретген сабийле, бир кюнде ма бюгюн кёргенлерин эслерине тюшюрюп, ишлеринде жаратырла деп ышанама. Ол жаланда хайыр келтирлигине ишексизме.
