27 декабря, 2022 - 15:32
Москваны Киев атлы вокзалы. Танг тюгел атып къалмаса да, кечени ауурлугъу уа кетгенди. Адам асыры кёпден, кёкге атхан чёбюнг жерге тюшмезчады. Не заманда да ёлюм бла тенг жукъу, артыкъсыз да кечени бу заманында, кюндюзден жукъусу къаннганны болмаса, не «менме» деген адамны да хорлайды. Ёмюрде таныш болмагъанла, бир анадан туугъан эгеч-къарындашча, бир бирлерине башларын таяндырып, ким да сукъланырча, мамыр жукъугъа бериледиле. Хапчуклары асламыракъ жолоучула уа, къалкъыргъа онглары болмай, сагъайып, баш ура, теке къалкъыу этедиле.
Башхаладан эсе тынчлыкълы, алгъадан окъуна кеслерини къайгъыларын кёрюп, тюплерине тёшек жайып, бирге жокку болуп, чыган юйюр да терен жукъудады. Вокзалны бир мюйюшюнде газет, китап сатхан тюкенчикни къатында хауле сары маске да, эки ал аягъына башын салып, къалауурлукъ этер борчундан къутулгъанча, жатады.
Юсюне кийген кийими асыры кирден, не къумачдан болгъанын тохташдыралмазча халда, кеси да аз-аз акъсай, киши къатына барыргъа базынмай, бир факъыр, маскени жанына келип, аркъасын вокзалны жылытхан темир быргъыгъа тирей, жукълар къайгъыгъа киреди. Бу жарлыны, белгили бир тюрсюню болмай, адепсиз ёсген сакъалы, итни бурунуна жете-жете турса да, маске да, бир тюрлю эс этмей, сансыз, жатхан жеринден хазна къымылдамайды. Жанындагъы итден заран жетмезлигин ангылагъанча, факъыр да къысыладан-къысыла баргъан болмаса, бир да артха къымылдар акъылы жокъду.
Къалгъанланы эниклегенча, бу факъыр да бир желим хуржунну къоюнуна къаты къысып, жаны сауда кишиге ычхындырмазданды. Жукъудан хайыр алгъанны къой, бу адамыча орналышып бошагъынчы, бир бёкем адам, билегинде да къызыл байлауу бла, уралгъаныча мискинни базыкъ бутуна табаны бла урду.
Факъыр, жангыз сёз да айтмай, шош туруп, акъырын, акъсай-акъсай, келгенича, ызына айланды. Ит а, жатханыча жатып, орунундан да къымылдамайды. Мени бу мискиннге асыры жаным ауругъандан, ёзге этер амалым болмай, узайып кетгинчи, ызындан къысха болуп, бир кесек ахчачыкъ узатама. Ол, башын энишге этип, манга ыразы болгъанын билдире, ызына зат да бурулмай, тышына чыгъып кетеди. Къайтып келип, жериме олтурама.
Сагъыш этсенг, дуния башында не тюрлю сейир затла бардыла. Бу адам, Аллахны къадары бла быллай бир сыйсызлыкъгъа тюшюп, бу кюннге къалай жетген болур? Аллахха сёзюм ауур бармасын ансы, мен оюм этгенден, муну жаны сау болгъанлыкъгъа, кеси эртте ёлгенди. Мында адамны къылыкъларындан бир тюрлю шарт къалмагъанды. Ол кеси аллына къымылдап айланнганы болмаса, адам халда энчи бир фикирге тохташып, оюм этген адамгъа ушамайды.
Мен былай сагъыш эте тургъанлай, къатымда олтургъан бир тизгинли адам, башында къундуз бёркюн кеси жюрютген гитче къол чемоданчыкъны юсюне салып, кёлюмю саулай кесине бурду:
- Кечгинлик беригиз, сиз ол адамны алгъын таныгъанмы эте эдигиз? - деп сорду. Мен, аны соруууна эрттеден хазырланып тургъанча, жууап этдим:
- Угъай, бюгюн болмаса, бир да кёрмегенме. Не ючюн сорасыз? Сёз нёгерим, сорууума жууап къайтара, ол мен садакъа берген мискинни хапарын айтады:
- Бу факъыр бек уллу алимлиги болгъан, бийик даражалы илму адамы эди. Экибиз бир къауум жылны бирге ядерный физикадан доктор диссертацияланы къоруулагъанланы илму ишлерин тинтип, кереклисича багъа бичген комиссияда бирге ишлегенбиз. Бара-бара, кесин ичгиге хорлатып, ма бу халгъа жетгенди. Энди бусагъатда уа юйю-кюню болмагъан факъырлагъа къошулгъанды.
Мен да былай жолукъгъанда сом-шай узата туруучума. Бюгюн, къалай эсе да, башха сагъышлагъа болуп, эслеялмагъанма. Мен а бу факъыр, мени кибик, сизни да танышыгъыз болуп, андан ахча узатхан сундум. Заманыгъызны алгъаныма кечгинлик беригиз, - деди.
Мен, тапсыз оюмла этип, Аллахны аллында ассы болмазгъа кюрешсем да, кёлюме кёп тюрлю оюм келеди. Да хау, байны, жарлыны, гяуурну, муслийманны да жаратхан бир Аллахды. Аны себепли кесинден онгсузну, акъылы кемни намысын энишге этерге бир инсанны да эркинлиги жокъду. Алай, хауле итни даражасы бу факъырдан бийик болуп, жеринден къымылдамай, жылы жерде жатады.
Адам а? Адамла бла бирге турургъа эркинлиги болмай, бу сууукъ кече бир жерден башха жерге къыстала айланады. Сагъыш этсенг, бу да бир тюрлю ёлчеми болмагъан уллу къыйынлыкъланы бириди. Эй, уллу Аллах, сенден тилеригим: ёлгенибизде саула бла бирге жашап турурча этмесенг да, жаныбыз саулай ёлгенден хар инсанны да сен сакъла!