10 января, 2023 - 15:34
Гедигин (Укроп)
Кырдык маталлы биржыллыкъ битимлени къауумуна киреди. Бийиклиги 40-120 сантиметрге жетеди. Къауурасы тёгерекди, сыйдамды, тюз ёрге ёседи, кесини да кёп бутакълары боладыла. Чапыракълары ууакъ-ууакъ кесекчиклеге бёлюнюпдюле. Гюллери да ууакъла, сары битимледиле, урлукълары жукъаладыла.
Гедигин июнь-июль айлада чагъады. Аны урлукълары июль айны экинчи жарымында бишедиле. Битим республиканы хар къалайында да ёседи.
Дарманнга битимни сабагъы бла урлукълары хайырланыладыла. Алада эфир жаула, флавоноидле, С1, В1, В6 витаминле, никотин эм фолиевая кислотала, кальцийни, калийни, фосфорну тузлары тюбейдиле.
Гедигин сууукъ ётюп ауругъанлагъа жарайды, къан тамырланы кенгертеди, хыппирикни тазаларгъа, жукъларгъа болушады, чархын кючлейди, сабийли тиширыуланы сют безлерин иги ишлетеди.
Медицина илмуда битимни сабагъындан этилген сууну I-II даражалы гипертониклеге, жюреклери ауругъанлагъа ичиредиле, жюрек стенокардиядан аурумаз ючюн хайырланадыла.
Битимни урлукълары къайнатылып, къайнатылмай да этилген суу адамны ашха ачады, ётюн, аш орунун иги ишлетеди. Аны урлукълары, ётюн тийишлисича ишлетирге, сийалмай къыйналгъанлагъа болушадыла. Ала башлары ауругъанлагъа, бюйреклери къыйнагъанлагъа, аш орунлары, чегилери иги ишлемегенлеге, ичлери къатханлагъа, гипертониклеге да себеплик этедиле.
Урлукъла аслам къошулуп этилген суу тамырланы кенгертеди, алада басымны тюшюреди. Аны себепли тамырларында къанны басымы алаша болгъанла гедигинни аслам хайырланыудан кеслерин тыяргъа керекдиле.
Столова къашыкъ бла бир гедигин урлукъланы бир стакан къайнар суугъа къуядыла, 20-30 минутну алай турма къоядыла, андан сора сюзедиле. Аны ичлерине сууукъ ётгенлеге, ётлери иги ишлемегенлеге эм фурункулёздан къыйналгъанлагъа азыкъ ашардан алгъа кюннге юч кере стаканы ючден бирин ичиредиле.
Гедигинни сабагъын бла чапыракъларын ууакъ туурайдыла эм аны 1 столова къашыкъ бла бирин 1 стакан къайнар суугъа къошадыла, бир сагъатны ол халда турмагъа къоядыла. Гипертониклеге ол сууну стаканы ючден биришерин кюннге тёрт кере ичиредиле.
