26 ноября, 2024 - 10:33
Кёп болмай, тенг къызымы бир байрамын белгилер ючюн, Тырныауузну башында шаптал талагъа барабыз. Алгъын алайлагъа бир да келмегенме. Аны ючюн болур эди табийгъатха сейир этип къарагъаным да. Тюз кёзюмю аллында бийик къысыр къая. Деменгили, ариу, къоркъуулу. Алгъаракълада былайда къаячыланы фестивальлары да болгъанды. Россейни хар жеринден да кёп адам келип, къаягъа ёрлеген эдиле.
Тюрслеп къарап, къаяны башында бир гитче къарелди къымылдай тургъанын кёрдюм. Нек эсе да, ол адам болур деп, эсиме уа келмеди. Бир кесек олтургъаныбызлай, къаяны башындан сёлешген тауушла эшитиле башладыла. Сора бираз алашаракъда уа къызыл кёнчеклери бла биреуленни эследик. Ол тигелеп келе эди къаядан, алай башында да биреулен къалгъанын ангыладыкъ. Алайда бир 2-3 сагъатны биз да олтурдукъ, алай бар акъылыбыз а ол къаячылада эди. Кюн батып, къарангы бет ала башлагъанлай, аланы тигелегенлерин кёрдюк. Бир жаш бла бир къыз эдиле. Алагъа жууукълашып, къаягъа ёрлеу бла байламлы сорууларыма жууапла алдым.
- Атыгъызны эм къайсы шахардан келгенигизни айтсагъыз эди?
- Атым Иванды, тукъумум Турышевди, Омск шахардан келгенме.
- Мени атым а Лена, тукъумум Ежовады, Москваданма.
- Сиз Россейни анча къаялы жерлеринден бизни республиканы, Тырныауузну, нек сайлагъансыз? Мында да бу къая бла къалай шагъырей болгъансыз?
Иван:
- Тырныаууз бусагъатда Россейде альпинистлеге бла къаячылагъа аламат келишген жер болуп, атын айтдыргъанды. Тырныауузда белгили къаячы Евгений Дмитриенко жашайды. Аны хайырындан бюгюнлюкде бу къаялагъа ёрлер онг барды. Ол хар кеси ёрлегени сайын ыргъакъ илиндирирча себеплик этгенди. Жарсыугъа, фестивальгъа къатышалмай къалгъанбыз. Алай, энди кеси аллыбызгъа келгенден ары, фестивальны программасында болгъан маршрутланы кёрюрге сюебиз. Барысын да сынаргъа жетишалмасакъ да, бир къауумун а кёрюр муратдабыз.
- Бу шахарны, Тырныауузну, жаратамысыз?
Иван:
- Кертисин айтсам, мында бир ауукъ заманны жашарыгъым келеди. Арталлыда сокъуранмазлыгъыма да ийнанама. Ол мени къаячы жаны бла айныуума уллу болушлукъ этерик эди. Кесим тюз жерледе жашайма. Сибирьден болгъаным себепли, ёзенледен таулагъа келгенимде, жюрегим башха тюрлю сезеди хар нени да. Жарсыуларымы унутуп, кёкюрегим толу солуу алалама. Ол сезим бек магъаналыды. Къаячылыкъ – ол къан бла берилген бир талпыныу, итиниу сунама. Ансы тюзледе жашагъан Иваннга къайдан келлик эди бу къаялагъа сюймеклик?
- Да бизни бу къаябыз хазырлыкълары болмагъанланы кесине къоймайды, кёплени ачытхан да этгенди. Сизни хазырлыгъыгъыз а къалайды?
Лена:
- Мен къаячылыкъ бла жаланда эки жылны кюрешеме. Хазырлыгъым уллуду деп айталмайма. Алай сюйгениме ышанып, ийнанып келгенме. Не къыйын кезиуюмде да ол мени къутхараллыкъ сунама. Алгъаракъда, къая башына миннгенимде, бир кезиуде бек къоркъгъан эдим. Алгъын туура быллай бийикликде кючюмю сынамагъанма. Сора Иванны ызындан иги да бийикге чыкъгъанымда, ичиме къоркъуу киргенди. Аны айтханым, мен, баям, алыкъа быллай бийик суху къаялагъа хазыр болмам.
Иван:
- Кесими хазырлаугъа уллу эс бурама, заман да табама. Кёп кере Кисловодскга келип, анда да ёрлегенбиз. Кеси шахарыбыз Омскда скалодром барды да, ол да къаягъа ёрлерге сюйгенлеге жарау этерге аламат амалды. Кърымгъа да барыучума. Анда ёрлерча жерле бардыла. Кёп болмай а Къарачай-Черкесден келгенме. Анда Узун-Къол деген жерге барып, ёрлеп, зауукъ этгенме. Энди къысха заманны ичинде Бызынгыгъа атланыр умутум барды.
- Бюгюннгю кюн эсигизде къалай сакъланырыкъды, аны не магъанасы барды сизге?
Иван:
- Бюгюн хазырланыу, жарау этиу кюн эди дерге боллукъду. Муратыбыздагъы ёрлеуню тамбла толтурургъа дейбиз. Бюгюн тауну къолубуз бла сезип кёрюрге, учхалауну да ангыларгъа сюйгенбиз. Ленаны хазырлыгъын да сынаргъа сюйюп келгенбиз.
Алты жылдан бери къаягъа ёрлеу бла кюрешеме. Кесими хазырлыгъыма ишексизме. Къая, не тик болса да, мени къоркъутмагъанды. Жюрегим бла сезалгъанма.
- Энчи кийимле керекмидиле къаягъа ёрлер ючюн?
Иван:
- Кёбюсюнде аллары бла табан тийрелери энчи материалдан болгъан, къаягъа илиналгъан, жабышалгъан аякъ кийим керек болады. Башха кереклеге, жиплеге бла ыргъакълагъа да уллу эс берип сайлаучубуз.
- Харкюнлюк жашауугъузда уа не бла кюрешесиз?
Иван:
- Математикадан устазма. Мектепде угъай, репетиторлукъ этип, сабийлени сынаулагъа хазырлайма. Ол ишим да манга бек магъаналыды.
Лена:
- Мен а рутуб эм ютуб каналлада информация амалланы инженери болуп ишлейме. Сайлагъан усталыгъымы бек сюеме.
- Сау болугъуз сорууларыма жууапла бергенигиз ючюн. Къаяла-таула жюрегигизни къууандыргъанлай турсунла.
Ушакъны Темуккуланы Асият бардыргъанды.
