28 ноября, 2024 - 10:01
Кёнделенден Атмырзаланы Алим бла Отарланы Таубий Ата журтларыны аллында аскер борчларын толтуруп къайтхандыла. Ала сабийликден да шуёхладыла. Аскерге барып, бир жерге тюшюп, къуллукъну бошап къайтхандыла. Дунияны башында тынчлыкълы болмагъан заманда аскерде къуллукъ этиу къалай бардырылгъаныны, эмда башха затланы юслеринден Алим эм Таубий бла ушакъ этгенме.
- Жашла, юйюгюзге къайтханыгъызгъа биз да къууанабыз. Сизни кёлюгюзню уа къаллай сезимле бийлейдиле?
Алим: - Аскерге баргъаныбызгъа арталлы да сокъуранмайбыз. Анда бизге жетген борчланы жууаплы толтуруп, атабызны бла анабызны къолларына къайтханбыз. Узакъда жаланда бир жыл туруп келгенликге, элибизге тансыкъ болгъанбыз.
Таубий: - Элибизни тюрленип тургъанын кёргенбиз. Къысха заманнга жангы къурулушла, элни айныуу да ёхтемлендиреди. Машиналаны чыракъ суу бла жалчытхан заправканы да кереклиге эм хайырлыгъа санайма. Элибизге бурулгъан жерде ариу тюрсюнлю чыракъла салып турадыла. Кюндюзден эсе кече ариу кёрюнеди алайы. Быллай тюрлениуле элни айныуун кёргюзтедиле. Биз да, элни бетин жоймай, борчубузну толтуруп къайтыргъа кюрешгенбиз.
- Бирге къуллукъ этгенигизни ангыладым. Сиз къалай бла бирге тюшалгъансыз?
Алим: - Аскерде къуллукъ этер жыл саныбыз жетгенде, районну военкоматына келип, бирге тюшерге сюйгенибизни билдире, анга амалла сурагъан эдик. Туугъан къарындашланы окъуна бирге къоймагъанларын ангылатхан эдиле. Биз а ючге айланнган къарындашлабыз. Соруп, сурап, бизге болушлукъ этген эдиле. Тизмеге къарап, Тула шахарда экибизге жер табадыла. Ма алай бла бирге тюшалгъанбыз.
Таубий: - Биз окъугъан да бир классда этгенбиз. Анча жылны ичинде бир бирибизни къаты тута, билеклик этгенбиз. Анга кёре ышаныуубуз да бек уллуду арабызда. Биз бахча къоншулабыз. Бирибиз юйде болмасакъ да, бирсибиз юй жумушха табылабыз. Арабыздагъы шуёхлукъну магъанасы бек уллуду.
- Аскер жашау ол неди? Адамны къылыгъы къуралгъан кезиумюдю огъесе жашауда жеринги табар ючюн болумлагъа къажау чыгъа билирге юйрениумюдю?
Таубий: - Кертисин айтханда, элли сабийле болуп, бир кесек эркин ёсгенбиз. Сюйген заманыбызда ашап, жукълап, сюйген жерибизге барып жашагъанбыз. Аскерде къуллукъну уа заманны бошуна оздургъаннга санаялмазса. Анда жашла къатында болгъан тенглери бла бир тилли болургъа, келишим эте билирге керек болады. Коллективге келиширге, кесин жарашдырыргъа да. Аскерде къуллукъ этиуню жашаугъа юйретген дерследен бириди дерге боллукъду.
Алим: - Атам хар заманда да манга: «Кесинги эр кишиге санай эсенг, аскерге барып, къуллукъ этип келирге керекди!» – деучю эди. Кесими керти да эр кишиге санаяллыкъма. Сабийликден чыкъгъанбыз дерге боллукъбуз. Кёп затха да юйретгенди. Аллах сакъласын хатадан, алай элиме, жериме керек заманда къоруулаугъа эркин чыгъаллыкъбыз. Къоркъуусузлукъ не болгъанын ангылатханды. Кесибизни ангылауубузгъа кёре, абаданлыкъ аскерде келгенди.
- Анда бир кюнюгюзню суратласагъыз эди. Не жумуш жалчыта эдигиз?
Алим: - Биз къалауурла болуп, сауут, от сакъланнган складлагъа къарай эдик. Агъач ичинде орнатылып эдиле ол складла. Эки кюнню анда турсакъ, эки кюнню уа частьха келип, анда тура эдик.
Таубий: - Экинчи къалауурлукъ кюнюбюзню ингиринде жыйышсакъ, ол кече жууунуп, солуп, экинчи эрттен бла уа биягъы жараулагъа бла построениягъа чыгъа эдик. Кеси кесибизни низамгъа салып, чакъыртмай, тырмансыз кесибиз къобуп, заманында чыкъгъанбыз. Андан сора уа, сау кюнню ВДВ-да къуллукъ этгенибизге кёре, парашютла бла байламлы тасхалагъа, керохну, сауутланы жаяргъа бла жыяргъа, аладан атдырыргъа да юйреннгенбиз. Анда заман терк озгъанча кёрюннгенди.
- Эм къыйын а не кёрюннгенди сизге?
Алим: - Биринчи юч айда ол «учебка» кезиу, чабыу, атдырыу. Аны да хар кюнден эте тургъан ишибиз болмагъаны ючюн. Биз школда юнармияны къауумунда болуп, эришиулеге хазырлана, жарау эте юйреннгенибиз да уллу болушлукъ эди. Андан сора да, 9-чу классдан сора, Къабарты-Малкъар гуманитар-техника колледжни 2-чи курсун бошагъанбыз. Ол да бек болушханды. Андан сора да тизгинде тюз турууда кесибизни иги жаны бла кёргюзтгенбиз. Аны себепли бек ыразыбыз окъуу учреждениябызгъа. Быйыл жангы окъуу жылдан 3-чю курсха къайтыргъа дейбиз.
Таубий: - Мен а пулемётдан атдырыуну бек жаратханма. Кючю уллуча, чачдырыуу да алай эди.
Ашны юсюнден айтханда, бизни ашыбызгъа сакъ болгъандыла. Халал болмагъан этден аш этилген кюн, таматаларыбыз бизге тюкенден бир затчыкъла алып ашатхандыла. Къыйналмагъанма бир зат бла да.
- Саулай да къыралгъа тынгысыз заманда къуллукъ этип къайтхансыз. Энчи аскер операцияны барыуун Тулада къалай бла сезгенсиз?
Таубий: - Сезмей а, Тула ол сауут хазырлагъан шахарды. Бир кере шахарда пилотсуз учхан дрон келип, сауут этген заводну башында атылгъан эди. Бизни уа ары жибермей, жашауубузгъа сакъ бола эдиле. Андан сора да, биз сакълагъан объектлени ол жаны бла уллу магъанасы болгъанын ангылата эдиле. Жерни башы тынчлыкъсыз болгъанын узакъдагъы сабийле сезген дунияда, аскерчиле уа дайым да биллик эдиле.
- Мындан ары жашауугъузда не бла кюреширге дейсиз?
Алим: - Анам Маржаннга бла атам Муслимге бюгюннге дери ёсдюрюп, бир затымы кем этмей къарагъанлары ючюн ыспас этеме. Атам, вахта амал бла жюрюп, узакъда ишлейди. Анам а 4-чю номерли школубузну ашханасында ашла этеди. Окъууну бошагъанлай, ишге тюзелип, мындан ары алагъа бла эки гитче къарындашым Аланнга бла Амирге да кесим къараргъа сюеме.
Таубий: - Юйюрюмде жангыз сабийме. Атам Махти бла анам Жаннета манга уллу къыйын салып, бюгюннгю кюннге алай жетдиргендиле. Атам да, эллилерибизни кёбюсюча, вахта амал бла жюрюп, узакъда ишлейди. Анам а 4-чю школну таматасыны мюлк жаны бла орунбасарыды. Жюрегими теренинден алагъа ыразылыгъымы билдиреме. Окъууну бошап, заочна халда бийик билим алыр умутдама. Ол кезиуде уа ишлеп, ауурлугъуму атамы бла анамы боюнларындан алыргъа дейме.
