28 января, 2025 - 09:02
Биттирланы Джаннета «Жылны устазы-2024» Битеуроссей эришиуню Чегем райондагъы урумунда – биринчи, регион кезиуюнде уа алчы болгъанды. Ол а бюгюнлюкде Яникойну Байсолтанланы Алим атлы битеулю билим берген школунда ингилиз тилден дерсле береди, андан тышында да, къошакъ билим бериуню устазыды. Биз аны бла ишини юсюнден ушакъ бардыргъанбыз.
- Джаннета Мухамматовна, анагъыз да сынамлы устаз болгъанын кёпле биледиле. Бу усталыкъны аны юлгюсюндеми сайлагъанса огъесе?
- Бизни юйюрде анабыз Фатима Юрьевна, хау, устазды. Ол эрттеден бери да сабийлеге орус тилден дерсле береди. Бюгюнлюкде Звёздный посёлканы школунда ишлейди. Андан сора да, атамы-анамы жанындан да бу усталыкъны сайлап, шёндю мектепледе уруннганларыбыз асламдыла. Сабийликден да бу усталыкъда ишлеген къалай болгъанын кёрген эсем да, аны толусунлай ангылагъан эдим деб а айталлыкъ тюйюлме. Ишни эбине тюшюнюу – ол жылла бла саналгъан сынамдан сора келеди къайсы усталыкъда да. Мектепде алыкъа беш жылны ишлейме, болсада хар неге тамам юйренип къалгъанма дерча тюйюлдю, нек дегенде билим бериуде тюрлениуле да терк-терк боладыла. Аны бла байламлы уа устаз дайым да излеуню эмда айныуну жолундады, дерге боллукъма.
- Усталыгъынгда нени багъалайса, магъаналыгъа нени санайса?
- Биз ишибизни окъуучуларыбызгъа, аланы тамблагъы кюнлерине къайгъырыулукъда бардырабыз да, аны себепли манга сабийди биринчи жерде. Кесинден сора уа, аны психология жаны бла сезимлери да. Нек дегенде, устазланы хар этген ишлери ала ючюндю.
Сёз ючюн, жангы зат юйретеме десем, окъуучуну сейирин къозгъаргъа, аны илхамын ачаргъа излегенимден сора да, ол алагъа психика жаны бла заран салмазыны сагъышын да этеме. Нек дегенде окъуучуну кесини да акъылында бир мураты болады дерс бла байламлы, ол да анга жетерге сюеди. Аны себепли манга окъутууну психология жаны да магъаналыды. Аны бла бирге уа кесими бу жаны бла билимими ёсдюрюрге сюеме. Андан къалса уа, сабийни итиниулюгюн багъалайма. Аны да уллуду магъанасы.
- Къайсы усталыкъда да, адам айныуну жолунда, аны эбине да аз-аздан тюшюне барады. Бюгюнлюкде неге бегирек сюесе юйренирге?
- Ингилиз тилден дерсле бергенден сора да, къошакъ билим бериу бла кюреше, театр кружокну да бардырама. Айтханымча, психология жаны бла сюерик эдим айныргъа. Сора театр бла байламлы да окъугъанма сабийлени юйретирча, алай эсе да, аны азлыкъ этгеннге санайма.
Манга уа ишими психология жаны бла сейир болгъанын ангылагъан болурсуз. Аны себепли сабийлени театр оюнлада жашау кертиликге тюшюндюреме, ала башха-башха болумлагъа тюшген жигитлени сыфатларын къурарларына къайгъырама.
- Бюгюнлюкде билим бериуде тюрлениуле аслам болгъанларын кесинг да айтдынг. Анга тарихли технологияла да кийириледиле. Ол ахшы тюрлениудю деп, неге айтыргъа боллукъса?
- Бусагъатдагъы сабийлени жангы технологияланы хайырланмай, юйретирге боллукъ тюйюлдю. Аланы хар бирини къолунда бизден эсе да «акъыллы» бир зат барды, телефон жюрютмеген жокъ. Биз алагъа, эртте заманладача, дерсни алай хазырласакъ, аны окъуучуланы асламысы алалмайды, ангылаялмайды. Башхача айтханда уа, ол амал алагъа сейир окъуна болмайды. Алагъа бюгюнлюкде башха тюрлю къарау эмда ангылау керек болады. Айхай да, устазлагъа технологияланы ахшы жаны да барды – ала бла сейирди эмда женгилди ишлеген, дейик.
Алай эсе да, аны къыйынлыгъы да барды. Нек дегенде сабийлеге кеслерини телефонлары – ол билимни ышаннгылы шауданы окъуна болуп къалады. Бизге, устазлагъа уа, аланы окъуугъа-билимге сейирлерин къозгъар, илхамларын ачар ючюн, хар жолдан жангыдан-жангы амалланы бла мадарланы излегенлей, жашауда бардыргъанлай турургъа керек болады.
- Быйыл къырал даражалы эришиуге къатышханса. Аны бла байламлы уа къалайдыла сезимлеринг?
- Хар аллай эришиуде адам усталыгъы бла байламлы кёп затны кёреди, эслейди эмда ёсген да этеди. Башхача айтханда уа, сынам жыйышдыргъаны бла бирге, дерслерине, кесини ишине башха кёзден къарайды.
Устаз конкурсха къатышмаса – ол манга айнымагъанча, къуруда бир жерде тургъанча кёрюнюп къалады. Быйыл эришиуге къошулуп, кёп адамны таныгъанма, мени да ала билгендиле. Аслам затны ангылагъан да этгенме. Ыразыма ары баргъаныма, ол къарыууму, заманымы алгъанлыкъгъа да.
Башха конкурслагъаа къатышыргъа да сюерикме. Къуруда бир тюрлюсюне барса, адам алай бла айнырыкъ тюйюлдю. Башха-башхалары уа къуралыулары, бардырылыулары, излемлери бла да бир бирге ушамайдыла. Аны ючюн а хар жолдан башхасына баргъанны тюз сунама.
- Урунуу жолунгда биринчи дерсинг а къаллай эди?
- Биринчи дерсими кесим онбиринчи классда окъуй тургъанымда бергенме. Ол школубузда тёреди да – Мектепни жер-жерли самоуправление кюню. Ол кюнде дерслени тамата классланы окъуучулары бередиле. Алай бла манга алтынчыгъа жюрюгенлеге ингилиз тилден дерс берирге тюшген эди. Андан а мен ёмюрде да устаз боллукъ тюйюлме деген сезимим бла чыкъгъан эдим да, бюгюнлюкде кеси кесиме кюлген да этеме.
Университетни бошап, школда ишлеп башлагъанымда уа ол классны сабийлери энди онбиринчиге барып башлагъан эдиле. Айхай да, тюз биринчи дерсни бергенлей, сайлауума сокъураннганма демейме. Алай эсе да, чынтты, сабийлеге билим бералгъан, хурметге да тийишли устаз болур ючюн, сынам, аны бла бирге уа харкюнлюк айныу, ёсюу керек боллугъун ангылагъан эдим.
- Ишингден тышында уа не бла кюреширге сюйюучюсе?
- Быйылдан тебиреп, мектебибизде «Учунуу башламчылыкъланы устазлары» деген ат бла клуб къуралгъанды. Дерслерибизден сора, ары жыйылып, тюрлю-тюрлю темаланы юслеринден оноулашабыз, кенгешебиз эмда бир оюмгъа келсек, ол башламчылыкъны жашауда бардырыргъа кюрешебиз. Ол ишни уа бизге да, сабийлеге да тынч болсун, сейир да кёрюнсюн деп башлагъанбыз.
Андан сора уа интеллектуал оюнла къурайбыз. Хар бирибиз китап окъуп, артда аны юсюнден хапар айта, ишибизде андан нени хайырланыргъа боллугъун да оюмлайбыз.
Ушакъны Трамланы Зухура бардыргъанды.
