18 февраля, 2025 - 10:27
Герийланы Ибрагим къошакъ билим бериуню устазы, тутхан ишине уллу кёллю болмай, сабийлени хунерлерин айнытады эмда аланы тюрлю-тюрлю эришиулеге хазырлайды. Бюгюнлюкде ол «Кюн шахар» сабий чыгъармачылыкъ академияда авто эмда авиамоделирование жаны бла кружокну бардырады. Биз аны бла ишини юсюнден ушакъ этгенбиз.
- Ибрагим Даниялович, жаш тёлюню сейир затлагъа тюшюндюресиз. Къаллай жыл санда келирге боллукъдула сабийле бу кружокга, бери тюшер ючюн бир тюрлю сынау берирге уа керекмиди?
- Сабийле авто эмда авиа модельле къурау жаны бла кружокга сюйюп келгенлерин белгилерчады. Эм алгъа мында онсегиз адам болгъанды. Бюгюнлюкде уа аланы саны жюзден иги да атлагъанды. Республиканы къалайындан келсе да, биз анга угъай дерик тюйюлбюз. Мында дерсле ыйыкъгъа юч кере боладыла, ала кеслери да хакъсыздыла. Эм алгъа къуруда жашчыкъла жюрюй эдиле, энди уа къызчыкъла да келе башлагъандыла. Ала да хар затха эс буруп, сейирлери бла кюрешедиле.
Биз мында сабийлени инструментлени хар тюрлюсю бла ишлерге, аланы хайырлана билирге юйретебиз. Ала уа бош отвёрткадан башлап ЗД-принтерге, агъач бла ишлеген станокга дери бардыла. Ала барысы да уллу инженерле болуп къалмасала да, не тюрлю микросхема бла да кюреше билликдиле. Юйде чайникни, итиуню дегенча затланы бузулгъанларын кеслери тап эталлыкъдыла. Дагъыда мында аланы бармакълары айнып, къол хунерге тюшюннгенлеринден сора да, жаш адамла сагъыш этерге, оюмларгъа юйренедиле.
Билемисиз, сабий гуманитар илмугъа бегирек тартылады деп, аны къолу бла бир зат эте билирге, хунерге юйретмей турууну да тюз кёрмейме. Бирле биз мында илляула бла кюрешген да сунадыла, ол а алай тюйюлдю. Бери жюрюгенле бош юлгюден башлап, аны игиден-иги, сейирден-сейир модель эте барадыла. Ол шарт а сабий сагъышланыргъа, оюмларгъа юйреннгенини ышаныды.
Андан тышында да, бир къауумда башха-башха жыл санлары болгъанчыкъла кюрешселе сюеме. Нек дегенде гитчеле уллуракълагъа къарап, алача болургъа итинирикдиле. Таматаракъла уа сынамларындан бирсилеге юлеширикдиле, кеслерини билимлерин къызгъанмазгъа юйренирикдиле. Адамда ол ышанны уа хар заманда багъалайма, сабийле да ол затха тюшюнселе сюеме. Башхача айтханда уа, ала командада ишлерге юйренедиле.
- Кесигизни уа моделированиягъа къалай башланнганды жолугъуз, ол сизге не бла сейирди?
- Кертисин айтсам, билимиме кёре юристме. Бийик окъууну Нальчикде алып, мында, Москвада банклада, министерстволада да юристконсульт болуп ишлеп тургъанма.
Бу жанына сейирим а, сиз да сыйлы болугъуз, юйде сабийле ёсе башлагъанларында ачылгъанды. Алагъа багъалы конструкторланы, машиначыкъланы тюрлю-тюрлюлерин алып тургъанма. Ала уллуракъчыкъла болгъанларында уа, тынгылыракъ модельлени сатып алып, аланы чачып, бир-бир затларын кетерип, башхаларын къошуп, тюрлендирип, алай жыйгъанбыз.
Алай бла тамата Абдуллах бир сагъатха 118 километр бараллыкъ модельни жарашдыргъанды. Къарындашчыгъы Алий да тёртжыллыкълай окъуна кюрешип тебирегенди бу жумуш бла. Сора жашла кеслери айтхандыла экиси да къурагъан юлгюлени тенглешдирип кёрюрча эришиулеге къатышыргъа сюйгенлерин.
Алай бла излеп, Нарткъалада бу жаны бла кюрешген устазны, Тимур Гуляжиновну табып, аны бла сёлешеме. Ол а бизге Хатуэйде эришиуле боллукъларын билдиреди да, биринчи кере анда къатышханбыз автомоделированиядан быллай жумушха. Бу эришиуде Абдуллах ючюнчю жерни алгъан эди да, бир кесекни ёпкелеп да тургъанды. Бюгюнлюкде ол ючюнчю классдады, Алийге уа тёрт бла жарым жылчыкъ толгъанды.
Юйде сабийледен телевизорну, телефонланы бир заманда аямагъанма. Бюгюнлюкде уа аланы бу затлагъа сейирлери жокъду, аладан эсе бек паяльник бла ишлерге, жангы юлгюле этерге итинедиле. «Кюн шахарда» бу жаны бла устаз керек болгъанын билгенимде уа, усталыгъымы алышыргъа да къоркъмагъанма.
- «Кюн шахар» сабий чыгъармачылыкъ академия республикадан тышында да кесини жетишимлери бла белгилиди. Сизни да болурла жетишимлеригиз?
- Кесими юсюмден айтсам, ишлеп башлагъанлы бери беш майдалгъа бла анча да дипломгъа тийишли болгъанма. Сёз ючюн, Будёновскда къырал даражалы чемпионатда биринчи жерни алгъанма.
Абдуллах да былтыр юч кере да ючюнчю жерге тийишли болгъанды. Экинчи жерге уа Идар Каноков чыкъгъанды, анга онтёрт жыл болады. Хасаниядан Асанланы Омар жюрюп башлагъанды да, анга ышаныулугъум уллуду. Таулу элледен сабийлерибиз жюрюселе, бек сюерик эдим. Аланы алты жылларындан башлап алабыз.
Авто эмда авиамоделирование жаны бла ыз регионда айнырына къошумчулукъ этер муратдама. Аны ючюн а сабийлени уллу шахарлада чемпионатлагъа да элтирге керекди. Андан сора да, быллай эришиуледе хорлагъан окъуучуланы ЕГЭ-леде эсеплерине балла къошуллукъларыны юсюнден РФ-ни Жарыкъландырыу министерствосунда да айтылгъанды.
Билемисиз, кесим а сабийлени жетишимлерин он жылдан сора кёрюрге сюеме. Ол заманда ала неге юйреннгенлери, мени да къалай ишлегеним толусунлай ачыкъланырыкъды. Нек дегенде юлгюлени къурау – ол заманны, кюч салыуну да сурайды. Аны бла бирге уа жаш тёлюню итиниулюкге эмда башлагъан затларын ахырына жетдирмей къоймагъан къылыкъгъа юйретеди.
- Сабийни сейирин къозгъап, аны селейтмей да турургъа керек болады. Ол жаны бла уа къалай кюрешесиз?
- Аны алац этер ючюн, бизни ишибизде ата-аналаны да болушлукълары керек болады, ала да ёсдюргенлерин кёллендиргенлей турсала, ол да кесини себеплигин береди.
Бюгюнлюкде окъуна тюрлю-тюрлю аппаратлагъа, беспилотниклеге ремонт этгенле, аланы уста къурай, ишлете да билгенле аздыла, аны ючюн аллай хунерлиле керек болгъанлай да турадыла. Келир заманда уа аллай усталагъа сурам бютюнда ёсе барлыкъды.
Сабийни юйрете туруб а, ол жангыллыкъ затны ангылатыргъа тийишлиди. Ол кесича этип кёрюрге сюе эсе уа, анга да къаты болмайма. Этмеге къояма да, терслигин кеси ангыларча этеме. Нек дегенде ёсюп келгенле кеслерини халатларында юйренселе, артда бютюн игирек айнырыкъдыла. Аны ючюн а сынаула этерге къоркъургъа керек тюйюлдю. Къыйын болмагъан проектледен башлап, аз-аздан аланы механизмлерин бла системаларын къыйыныракъ эте барсанг, сабийлени да анга кёре сейирлери ёсе барады.
Ушакъны Трамланы Зухура бардыргъанды.
