3 июня, 2025 - 09:03
Ахматовэ Адинэ КъБКъУ-м и медицинэ къудамэр къиуха нэужь, Сеченовым и цIэр зэрихьэу Москва дэт Япэ къэрал медицинэ университетым и ординатурэм щIэтIысхьащ, адэкIэ и Iэзагъэм щыхигъэхъуащ Владимирскэм и цIэр зезыхьэ щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым дерматовенерологиемрэ дерматоонкологиемкIэ, дерматоскопиемкIэ и къудамэм. Интернатурэр щрихьэкIащ Герценым и цIэр зезыхьэ, онкологиемкIэ щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым. Апхуэдэу абы къиухащ Сеченовым и цIэр зэрихьэу Москва дэт Япэ къэрал медицинэ университетым и аспирантурэри. Ар щылэжьащ Москва узыншагъэр хъумэнымкIэ и департаментым Дерматовенерологиемрэ косметологиемкIэ и щIэныгъэ-практикэ центрым. Москва, Сочи, Кавказ Ищхъэрэм и къалэхэм щекIуэкI щIэныгъэ конференцхэм, конгрессхэм жыджэру хэтщ. 2013 гъэм Ахматовэ Адинэ республикэм къигъэзэжащ икIи Лышх узыфэхэр зыпкърытхэм щеIэзэ диспансерым онкодерматологыу, хирургыу лэжьэн щыщIидзащ. 2021 гъэ лъандэрэ абы и поликлиникэ къудамэм и унафэщIщ. Дохутырым и лэжьыгъэм теухуа упщIэ зыбжанэк1э зыхуэдгъэзащ.
- Адинэ, лышх узыфэр къызыхэкIыр сыт?
- Лышх узыфэр цIыхухэм илъэс куэд щIауэ къадэгъуэгурыкIуэми, абы къежьапIэ хуэхъу дыдэр нэсу зэхэгъэкIа хъуакъым. Ар цIыхум къыдалъхункIэ хъунущ, и Iыхьлыхэм ящыщ гуэрым ар япкърытамэ, езыми ар къеузынкIэ зыхуэIуа щыIэкъым. Узыфэр къэзыхэкIынкIэ хъуну щхьэусыгъуэхэм ящыщщ тутыныр, фадэр, наркотикыр, шхын мыузыншэр, физическэ жыджэрагъ зэримыIэр. Апхуэдэу егъэлеяуэ зыгъэгуэуэщхьэн Iуэху хэхуа е зи нэгу щIэкIа цIыхуми а узыр къылъыкъуэкIынкIэ шынагъуэ щыIэщ. Мыхэр щхьэусыгъуэ нэхъыщхьэу щыткъым, ауэ узым «лъабжьэ» хуэхъуфынущ.
- Лышх узыфэхэм ящыщу нэхъыбэрэ узрихьэлIэр сыт хуэдэ?
- Дуней псом нэхъ зыщызыубгъуауэ къалъытэр бгъэ лышх узыфэрщ, абы къыкIэлъыкIуэу ар нэхъ зыхуэлъэр тхьэмбылырщ. Абыхэм яужь итщ лъатэр, кIэтIийр, щIыфэр.
- А узыр зэрыппкърытыр къозыгъащIэ сыт хуэдэ нэщэнэхэр щыIэ?
- И чэзум къэпхута сыт хуэдэ узыфэри нэхъ гъэхъужыгъуафIэщ. Лышхым зэрызиужьым елъытауэ лIэужьыгъуэурэ зэщхьэщагъэкI. Япэ, етIуанэ лIэужьыгъуэм деж цIыхум лышхыр зэрыпкърытыр къимыщIэнкIэ хъунущ, ар узым къыхигъэзыхьынукъыми. И Iэпкълъэпкъыр щIэлIэу, езэшауэ щытынкIэ хъунущ, ауэ апхуэдэ къызыхуимыхуэ цIыху узынши щыIэкъым. Абы къыхэкIыу узыгъэгузэвэн гуэру ар къыпщыхъуркъым. ЩIыфэ лышхыр къэсщтэнщи, гу зылъытапхъэу абы игъуэт зэхъуэкIыныгъэхэри нэгъуэщI узыфэхэм къахэкIынкIэ хъунущи, ари занщIэу къыпхуэщIэнукъым. Апхуэдэу екIуэкIыурэ Iэпкълъэпкъыр зэщIещтэ, узми зыкъригъащIэу щIедзэ. Гу зылъытапхъэхэм ящыщщ цIыхур фагъуэ, фIыуэ къарууншэ зэрыхъур, щIэх-щIэхыурэ зэрешыр, лышхыр зэуэлIа Iэпкълъэпкъым и пкъыгъуэм елъытауэ а щIыпIэр къеузынущ, нэгъуэщI нэщэнэхэмкIи зыкъыуигъэщIэнущ. Псалъэм папщIэ, кIэтIиймрэ лъатэмрэ къэтщтэнщи, лъы къыбдэхыу, щIыб уимыкIыфу, укъэпщу хъуамэ, ар ущIэгузэвэн щхьэусыгъуэщ – узыр хэтIэсауэ аращ, ещанэ е еплIанэ лIэужьыгъуэм нэсащ. Мис абы Iуэхур нэмыгъэсын папщIэ и чэзум уи узыншагъэр къебгъэпщытэн хуейщ. Абы и лъэныкъуэкIэ цIыхухэм я узыншагъэм гулъытэ нэхъ хуедгъэщIын мурадкIэ дэ илъэс зыбжанэ хъуауэ къызыдогъэпэщ «бжэ зэIухам и махуэ». IуэхущIапIэм къекIуалIэхэм я узыншагъэр къапщытэ лышх узыфэ зэмылIэужьыгъуэхэр зыпкърытхэм еIэзэ IэщIагъэлIхэм. ИужькIэ адэкIэ ящIэнум, зэрызыкIэлъыплъыжынум теухуа чэнджэщхэр ират, я щытыкIэм елъытауэ диагностикэ къэхутэныгъэхэр ирагъэкIуэкI. Абы къищынэмыщIауэ, узыр и чэзум къэхутэнымкIэ икъукIэ щхьэпэщ илъэс зыбжанэ хъуауэ ирагъэкIуэкI диспансеризацэр. Абы хыхьэу Iэпкълъэпкъым и пкъыгъуэ псоми я щытыкIэр УЗИ IэмэпсымэмкIэ къапщытэ, тхьэмбылыр рентген ящI, анализ зэхуэмыдэхэр пIах. Илъэс 40 нэужьым Iэмал имыIэу гастроскопие, колоноскопие къэпщытэныгъэхэр егъэщIыпхъэщ. Лышх узыфэр зиIэхэм я бжыгъэм кIуэ пэтми хохъуэ, абы къыдэкIуэуи а узыр нэхъ псынщIэу къахутэф хъуащ, абы и щхьэусыгъуэри диагностикэ Iэмал нэхъыбэ щыIэ зэрыхъуарщ.
- Адинэ, лышх узыфэм и фIэщыгъэ къудейм цIыхур егъащтэ, нэхъыбэми ар яхуэмыгъэхъуж узыфэущ къызэралъытэр.
- Пхуэгъэхъужынущ, узыфэр зыхуэдэмрэ абы и щытыкIэр здынэсамрэ елъытауэ. Апхуэдэуи, адэкIэ зимыужьу, пIалъэ кIыхькIэ пхуэгъэужьыхынущ. ЩыIэщ лышх узыфэм и лIэужьыгъуэ «бзаджэхэр»: пхуэмыгъэхъужыххэхэр, пIалъэ гуэркIэ къыпхузэтегъэувыIэми, адэкIи зэуэ зыкъызэкъуихыу зызыужьхэр. Узым и пэщIэдзэм ирихьэлIэу къэпхутэмэ, ар пхуэгъэхъужынымкIэ Iэмал нэхъыбэ щыIэщ. Узым и ещанэ, еплIанэ лIэужьыгъуэхэм нэсамэ, Iэзэгъуэ Iэмалхэр нэхъ мащIэ хъуурэ макIуэ, Iэпкълъэпкъым и пкъыгъуэ нэхъыби зэщIещтэ.
- ЗэрыгурыIуэгъуэщи, адрей узыфэхэм хуэмыдэжу, лышхыр цIыхухэр нэхъ зыщышынэ узыфэ шынагъуэщ. Ар къызэрылъыкъуэкIар абы жепIэныр, дауи, Iуэху тыншкъым, зэрызыхищIэнур къыпхуэщIэнукъыми. Абы теухуа хабзэ щхьэхуэ щыIэ?
- ЩыIэкъым. Дэ ди къалэнщ сымаджэм и узыр зыхуэдэр жетIэну, ауэ и благъэхэм я лъэIукIэ щыдбзыщI щыIэщ. Пэжщ, цIыху псоми я зыхэщIэкIыр зэхуэдэкъым, абы къыхэкIыу бгъэдыхьэкIэ къахуэбгъуэтыфын хуейщ. А Iуэхум хэкIыпIэу сэ къыхуэзгъуэтар поликлиникэм онкопсихолог иIэнырщ. Куэдрэ къэтлъыхъуами, нобэ поликлиникэм иIэщ Iуэхум фIыуэ хэзыщIыкI апхуэдэ IэщIагъэлI. Сымаджэр зэрыт щытыкIэ хьэлъэм къишынымкIэ абы лэжьыгъэшхуэ зэфIегъэкI.
- Адинэ, поликлиникэм и лэжьыгъэр дауэ екIуэкIрэ?
- Нэхъыщхьэращи, ирикъуу IэщIагъэлIхэмкIэ дыкъызэгъэпэщащ, лэжьыгъэр хъарзынэу зэтеублащ. ЩIыпIэ поликлиникэхэм къокIри, лышх узыфэр зэрапкърытыр къахутауэ е абыкIэ гурыщхъуэ яIэу ди деж къокIуэ. Ди IуэхущIапIэм абы я щытыкIэр нэсу къыщыдопщытэж. Лышхым и лIэужьыгъуэм, зэрызиубгъуам, и анализхэм къагъэлъэгъуам тещIыхьауэ дохутырхэм я зэхыхьэм абы дызэреIэзэну щIыкIэр щыдоубзыху: е операцэ, е бзий терапие, е химиотерапие. Лышхыр зыпкърытыр учетым догъэуври, псэухукIэ абы и узыншагъэм поликлиникэм щыкIэлърегъэплъ.
ЦIыхухэм гулъытэ хуезгъэщIыну сыхуейт дыгъэ бзийхэми зэрызыщахъумапхъэм, абы къишэнкIэ хъунущ щIыфэ лышх узыфэр. Куэдрэ къыщыхъу щыIэщ я щIыфэм иIэ хъуа зэхъуэкIыныгъэхэр къащыфIэмыIуэху, зыгуэр къыхэжамэ, ар хьэмцIракIэу е анэлу къащыхъуу. Мыхьэнэшхуэ иIэщ илъэсым зэ онкодерматолог е дерматовенеролог зэгъэплъынми.
Епсэлъар ЩхьэщэмыщI Изэщ.
