4 ноября, 2025 - 09:17
Сурат ишлеучюню бла сурат алыучуну сезимлери башхаладан энчи сунама. Аланы оюмлау ызлары да жумушакъ, ийнаныулу болады. Бапыналаны Илона сурат ишлейди, ариулукъну кесича ангылайды. Кеси усталыгъына энди сабийлени да юйретеди. Бусагъатдагъы маркетинг амаллача, мастер-классла береди. Ол бюгюннгю ушакъ нёгеримди.
- Илона, таулу келинсе, бизни тилибизни, маданиятыбызны да къалай багъалай билгенинг бла шагъырейме. Малкъар маданиятха сюймеклик санга къайдан келеди?
- Тырныауузда туууп, мында ёсгенме. Биринчи тазалыкъгъа бла ариулукъгъа жюрегими да мында ачханма. Шахарымы бек уллу патриотуна санайма кесими. Окъургъа Пятигорскге кетген эдим да, хар юйге келир кюнюмю ашыгъып сакълай эдим. Хар адамымы, шахарымы къонагъын окъуна сюеме, хурметим чексизди. Атам Шерешев Юрий да мында туууп, ёсгенди, анам Галинаны уа Северден келтиргенди ол да мында табийгъатха бла хауагъа, жамауатха терк келишген эди. Кесим оруслу болгъанлыкъгъа, мында таулуланы араларында ёсюп, аланы динлерине, байрамларына, адетлерине бла тёрелерине уллу даража бере ёсгенме.
- Сурат ишлерге хунеринг къачан ачыкъланнганды?
- Гитчелигимден окъуна юйде бир жерчикде олтуруп, сурат ишлерге кюрешиучю эдим. Аны анам эслейди да, музыка школну художестволу бёлюмюне береди. Ары жюрюу жашаууму борчу кибик эди. Кёп кере кетерге сюйгенме. Тёгерекге къарасам, тенглерим кеслерин кёп кружоклада сынай эдиле. Алай анам бла атам бир сайлагъан ызыма кертичи болуруму, сюйген, сюймеген кюнюмде да ол ыздан таймазымы излегендиле. Бюгюн сагъыш этеме да, жаланда аланы къатылыкълары бла усталыгъымы былай сюялгъан сунама кесими. Жыйырма беш кружокну алышмай, жаланда бирине жюрюп, анга юйреннгеним ючюн ыразыма алагъа.
Бек билимли устазларым болгъандыла. Сёз ючюн, Евгений Алексеевич Зайцев бла Александр Константинович Поляков сурат ишлеуде энчи ызлары бла танылгъан устала эдиле. Мында музыка школну, орта школну да жетишимли бошагъанымдан сора, Пятигорскде къырал технологиялы университетни бошап, художник-дизайнер усталыкъны алгъанма.
- Сурат ишлеуню кёп тюрлю ызы болады. Санга къайсы тюрлюсю жууукъду?
- Кесими графикге санайма. Ол неди десегиз, саулай суратны къара бла акъ тюрсюнледе ишлеу, бир къалам бла неда карандаш бла ызлы ишлеудю. Аны кёпле ангыламагъанлары ючюн, декоратив ызны да, живописьни да хайырланыргъа тюшеди ишимде. Ала барысы да манга къаршыдыла. Суратчыны кёз къарамына кёре, ол жашауда тюбеген хар материалны да хайырланыргъа болады ишинде, къурулуш клей, кёмюк, шпатлёвка, гипс, журунчукъла, чилле гуржабала, халыла, баула, башхача айтханда, илхамына бла фахмусуна кёре.
- Илона, сени районда къалай таныгъандыла?
- Алгъын, айтханымча, графика бла кюреше эдим. Социал сетьле бла бизнес бардыргъанлагъа логотипле керек болуп, аланы излей эдиле менден. Мен да, реклама бла кюрешгеним себепли, аланы да жарашдыра эдим. Аз-аздан суратлагъа кёчгенме. Кесим окъугъан Абайланы Солтанбек атлы музыкалы школда беш жылгъа жууукъ заманны сурат ишлеуден устаз болуп да кёргенме. Сабийле ууакъ болуп юйде, аланы къояр амал болмай, кетген эдим ишден.
Бу арт жыллада уа кёбюсюнде къабыргъалада суратла этерими излейдиле. 1-чи номерли лицейге ишге аладыла да, анда миллет хазнадан акъыл сёзлени, поэтлерибизни тизгинлерин да ариу жарашдырып, сау бир къабыргъада жазама. Ол ишни кесим да жаратама, кёргенле да. Алай бла, бирден бирге айтыла, заказла бла излемле кёпден-кёп бола барадыла. Кёбюсюнде мени къабыргъалада сурат этген художникнича таныйдыла.
- Кесинги бек сюйген, унуталмагъан ишинг да болур. Ол къайсыды?
- Кёнделенни школларындан бирине Доттуланы Ахматны атын атайдыла. Мени уа къабыргъада аны суратын ишлерими тилеп чакъырадыла. Тынч болмазлыгъын билсем да, ол ишни алама. Аллай жууаплы жумуш болгъаны ючюн, къыйнала эдим. Ахматны сау эл бек сюйгенлери ючюн, аланы ыразы эталмазма деп къоркъа эдим. Ахырында суратны хазыр этгенимде, къабыргъадан Ахматны ариу бети сабыр ышаргъанында, аллай бир ыспас сёз эшитген эдим. Тиширыула жиляп, алай тансыкълап къарай эдиле анга. Ол ишим унутулмаз суратым болур, баям.
- «Турна» деген маданият арада да ишлейсе. Анда белгили коллекциячы Хаджиланы Даниялны суратлары барды. Сен ары къалай бла келгенсе?
- Даниялны къызы Мариям бла бирге окъугъанма. Сабийликден да бир бирибиз бла къаршы шуёхлукъ жюрюте эдик. Аны мастерскоюнда ол суратланы кёре ёсгенбиз десем да, ётюрюк болмаз. Энди уа Даниялны атын, аны суратлагъа сюймеклигин тёлюледе сакълар муратда бу араны ачханбыз. Жарсыугъа, алыкъа мекямыбыз жокъду. Алай лицейни аллында майданда ачыкъ кёрмюч жарашдыргъанбыз. Шахарны тюрсюнюн, кёрюмдюсюн ариу этерге сюебиз. Алай бираз айный барсакъ, ол да болуруна ийнанама. Кёп болмай ара уллу грант алгъанды.
Шахардан чыкъгъан жерде остановка комплексни ачыкъ кёкню тюбюнде этно-музей халда жарашдырыр муратлыбыз. Аны юсюнден алыкъа кёп айталмайма, алай арагъа жаш тёлюню сейирин къозгъар ючюн, районну жаш тёлю арасы бла байламлыкъда бир къауум проект жалчытыр муратлыбыз. Аз-аздан маданият хазнабызгъа биз да къошумчулукъ этерге излейбиз.
- Бусагъатда гитче сабийлени юйретген студия ачханса. Сюйюп келемидиле ала ары?
- Биринчиден бу студияны абадан адамла ючюн ачхан эдим. Бир керелик окъуна болса да, келип, кеслерини ичиндеги жарсыуларын, къайгъыларын сурат ишлеп селейтирле деп. Ол терапияны бир тюрлюсюдю. Жарашыулу, ышаныулу бир болумда, ушакъ да эте, сезимлерин къагъытха чыгъарыу аламат амалды. Сабийле да келип, юйренирге сюйгенлери ючюн анга да угъай деялмагъанма. Фахмулу сабийлерибиз бек кёпдюле. Сурат ишлеу адамны жюрегинде ариулукъну жаратады.
- Юйюрюнг бла да шагъырей этсенг эди окъуучуларыбызны?
- Баш ием Бапыналаны Аслан бла эки жаш ёсдюребиз. Абаданыбыз Альтаир бешинчиге ётгенди. Сейири кёп затха барды. Алыкъа бир ызда тохташалмайды. Гитчебиз Эльдар экинчи классха барлыкъды. Экисин да ариулукъну багъалай билирге юйретебиз, тюз ыздан таймазгъа, адамны жанын ачытмазгъа.
Темуккуланы Асият.
