15 марта, 2022 - 11:15
Коньяк фIэкIа ефэжыртэкъым
I
КъулыкъукIэ тIэкIу драгъэкIуэтея нэужь, и хьэл-щэным и мызакъуэу, и ныбжьэгъухэм зэрыжаIэщи, Угъурлыжь и вкусми зихъуэжащ. Япэм Iумпэм имыщIу щыта аркъэр иджы абы зримыпэсыж хъуащ: «Коньяк фIэкIа си лъатэм нэгъуэщI фадэ езэгъыжыркъым» жиIэу.
- Сыт иджы тщIэнур? – гузавэу Хьэбалэ щIоупщIэр, коньяк къызэрищэхун ахъшэ (Iэнэ гъэувыныр ныщхьэбэ чэзукIэ зи пщэм къыдэхуар арат) къызэрыхуэмынэжам къыхэкIыу. – Иджыпсту ар къэсынущ, и шыкIэ мафIэ егъэуауэ.
И псалъэр Хьэбалэ и кIэм нигъэсыну хунэса къудейт:
- Гуп махуэ апщий, алкоголикыжьхэ! – жиIэу Угъурлыжь къыщыIулъэдам, лэжьапIэм я шофер гуэрым зыкъригъашэу.
- Упсэу апщий, ди ныбжьэгъужь! – жеIэр Емынэжь, «Арарат» жиIэу зытетха птулъкIэм къригъэжа фадэр зригъэхъуа стакан плIимэжьыр къишийурэ: - Мыр уэ уфIэфI дыдэм хуэдэщ - армянскэщ, Арарат аузым щащIауэ. Прохладнэ, Дербент, Кизляр щащIахуахэр пхуэдгъэфэщакъым.
- Правильнэ, уэлэхьи! – жеIэ Дэлхьэт, и ныбжьэгъум къыдежьууэ. – Пэжми сщIэкъым, ауэ зыгуэрхэм къызэраIуэтэжымкIэ, уей-уей жригъэIэу Инджылызым я Iэтащхьэу щыта Уинстон Черчиль мыпхуэдэ коньяк махуэ къэс ирифу щытащ. Еуэ уэри ич!..
Фадэ зыдэкIуэ и шхалъэр щынэл пшэррэ гуэгушыл IэфIрэ щымыщIэну зэхъуэхъужри, къыхуашия бжьэм Угъурлыжь ефащ. КъыкIэлъыкIуэми, къыкIэлъыкIуэжми ефащ.
II
И кабинетым къыщIыхьа Дэлхьэт хуиIуатэу Угъурлыжь жеIэр:
- Дыгъуэпшыхь сыту дэгъуэу Хьэбалэ зыдигъэгъэпсэхуа! Тхьэмахуэ псом къриубыдэу зэхэубэрэжьа хъуа ди Iэпкълъэпкъым зригъэгъэпсэхужащ, гупсысэ хьэлъэ куэдым ягъэундырэбжьа ди щхьэм жьы къабзэ щIригъэхужащ. Дунейри сыту дахащэт а пщыхьэщхьэм! Гъуэгуанэ икIуам тезэшыхьауэ къурш щIыбымкIэ къухьэж дыгъэ бзий гъуатIэ дахэхэмкIэ ди нэкIум къытелъэщIыхьырт, бгымкIэ къриху акъужь гуакIуэр псэм фIэфIт, гъунэгъуу щыт жыгыжьхэм япыт пщIащэхэм я щхъыщхъ макъыр тхьэкIумэм къиIущащэрт, макъамэ дахэ гуэр къеуэм хуэдэу. ЗыгъэпсэхуакIуэ природэм дыщыкIуэм и деж къетшэкI Iэнэ зэкIуэцIых-зэкIуэцIылъхьэм телъа ерыскъы берычэтыр-щэ? Щынэл гъэва ухуей? Пэжалыстэ! Плъыжьу гъэжьа джэдыл нэхъ къапщтэрэ? УмыукIытэу шхы узыхуейм хуэдиз! Кхъуей плъыжь гъэгъуа е голландскэм уи гур хуэкIуэрэ? ХэIэбэ ущымысхьу!..
- Коньякыр-щэ? – Дэлхьэт щIоупщIэр, и ныбжьэгъум и псалъэр адэкIэ игъэкIуатэу. – Уи гум ирихьа ар?
- Ирихьа къудей? Сыкъызэралъхурэ абы нэхъыфI сефакъым. Ар сыт хуэдэу къурмакъеймкIэ ежэхырэт, «шкIур-шкIур» жиIэу… Сыт ущIэдыхьэшхыр, Дэлхьэт? Уи хьэм бажэ къиубыдауэ ара? Ы-ы?
Бажэ къэзыубыдыни, пщIантIэм дэлъыни, мэл хъушэм пэрытыни хьэ гуэр Дэлхьэт иIэтэкъым. Ар щIэдыхьэшхыр нэгъуэщIт: институтым я химлабораторэм щIэтым хуэдэу дыгъуэпшыхь Емынэжь иригъэкIуэкIа опытыр и гум къэкIыжати арат.
- Ар сыт хуэдэ опытыт? – Угъурлыжь щIоупщIэ, хъыбар гъэщIэгъуэн едэIуэну зигъэхьэзыра нэхъей. – А дуракыжьыр химик хъуауэ ара, Менделеевым и лъэужьыр ихуу?
- СщIэркъым, ауэ…дыгъуэпшыхь узэфа коньякыр зыщIар аращ…
- Дауэ?..
- Аркъэ птулъкIэм…аркъэ птулъкIэм квас щIыIэ хикIэри.
- Ы-ы! – Угъурлыжь гужьеяуэ къыщылъэтащ, блэ шынагъуэ къыкIэщIэпщхьам хуэдэу. – Ари ар! Угъурлыуэ абы зы цы закъуэ теткъым, и щхьэ къэбыжьым щыщIэдзауэ и лъэкIын гъурым нэсыху!.. СигъэлIами аратэкъэ абы къызищIэнур!.. Пэж, Дэлхьэт?!
- Правильнэ, уэлэхьи.
* * *
ЗэрыжаIэжымкIэ, а пщыхьэщхьэм иужькIэ Угъурлыжь коньяк ефэжакъым. Зэи ефэжакъым.
