22 июня, 2023 - 13:15
Медицинэм и лэжьакIуэм и махуэр ди къэралым щагъэлъапIэ мэкъуауэгъуэм и ещанэ тхьэмахуэм. Мы гъэм ар мэкъуауэгъуэм и 18-м техуащ. Жэуаплыныгъэшхуэ зыпылъ IэщIагъэр къыхэзыха, халат хужьыр зи фащэ цIыхухэм я махуэшхуэщ ар. Ди къэралым и щIыпIэ куэдми хуэдэу, ди республикэми а махуэм зэхыхьэ гуапэхэр иращIэкIащ, IэнатIэм къыщыхэжаныкIа лэжьакIуэхэр ягъэпэжащ. ЦIыхум IэщIагъэ хуэхъуныр къыхихыным щхьэусыгъуэ гуэрым ирешалIэ. Абы и лъэныкъуэкIэ тфIэгъэщIэгъуэн хъуащ иджыблагъэ зи махуэр зыгъэлъэпIа дохутырхэм я IэщIагъэр къызэрыхахыр. АбыкIэ зызыхуэдгъэзахэм къыджаIахэм фыщыдогъэгъуазэ.
Къэнэмэт Мурат, КъБР-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм и Диагностикэ центрым эндоскопиемкIэ и къудамэм и унафэщI, хирург-колопроктолог, дохутыр-эндоскопист:
- Дохутыр IэщIагъэр къыхэсхыну сытезыгъэгушхуар си анэращ. Абы и чэзум къысхилъагъукIащ апхуэдэ зэфIэкI зэрызбгъэдэлъыр. Сабий Iэсэу, Iэдэбу, жыIэдаIуэу, псэ зыIут дэтхэнэми лей къытехьамэ, ар си гум ежалIэу, сфIэгуэныхь хъууэ сызэрыщытым къыхэкIыу IэщIагъэм сыхэзэгъэну къилъытагъэнщ. Езыри хуеят дохутыр хъуну, ауэ хузэфIэкIатэкъым ар зригъэхъулIэн. Апхуэдэ щIыкIэкIэ и хъуэпсапIэр си деж нахуапIэ щыхъуащ. II-нэ классым сыщIэсу «ДэIэпыкъуэгъу псынщIэм» санитару лэжьэн щыщIэздзащ, университетым сыщIэтIысхьа нэужь фельдшеру абы сыщыIащ. Апхуэдэурэ IэщIагъэр сигу къыдыхьащ, сыдихьэхащ. Сызыдэлэжьа нэхъыжьыфIхэм куэдым сыхуагъэсащ, сыхуаущиящ. Абыхэм я Iуэху бгъэдыхьэкIэри щапхъэ схуэхъури, нэхъыбэ къызэрысщIэным сыхущIэкъуу Iуэхум тегушхуауэ иужь сихьащ.
Тау Мадинэ, Налшык дэт Центральнэ поликлиникэм и ревматолог:
- «СызэрыцIыкIурэ дохутыр сыхъуну сыщIэхъуэпст» жызыIэхэм сащыщкъым. Ар IэщIагъэ схуэхъунуи сигу къэзгъэкIыххэтэкъым. Экономисту седжэну нэхъ тезухуауэ сыщытт. Математикэ унэтIыныгъэ зиIэ класст сызыщIэсыр, еджэнми фIы дыдэу сехъулIэрти, тыншу абы сызэрыхэзэгъэнур къызгурыIуат. Си шыпхъу нэхъыжьымрэ абы и ныбжьэгъумрэ дохутыру еджэну загъэхьэзырырти, куэдрэ абы тепсэлъыхьырт. ТIуми школыр фIы дыдэу къаухри, си шыпхъур КъБКъУ-м и медицинэ факультетым щIэтIысхьащ, и ныбжьэгъум а илъэсым и насып къикIакъым. АрщхьэкIэ мурад быдэ иIэти, сымаджэщым нейрохирургиемкIэ и къудамэм санитаркэу лэжьэн щыщIидзащ. Ди деж къэкIуа нэужь абы гъэщIэгъуэну жиIэжырт нейрохирургием щекIуэкI лэжьыгъэр: щхьэр зэрызэтрахыр, операцэр сыхьэтийкIэ щекIуэкI къызэрыхъур, дохутырхэм я щытыкIэр. Си шыпхъуми университетым зыщыхурагъаджэхэм и гугъу ищIыжырт. Сэри щIэныгъэлI, академик, кардиохирург цIэрыIуэ Амосов Николай и тхылъ гуэр седжати, IэщIагъэм нэгъуэщI еплъыкIэ гуэр хузиIэу хъуат. КъызгурыIуэрт дохутыр ухъуным куэд зэрыпыщIар, сэ, пэжыр жысIэнщи, гугъу зезгъэхьыну сыхуейтэкъым. АрщхьэкIэ, си шыпхъумрэ и ныбжьэгъумрэ сытрагъэгушхуэри, медицинэр къыхэсхащ. Сыщеджэм, хирургием сыдихьэхат. Къалэ сымаджэщым дерсхэр щыдиIэти, хирургхэм я лэжьыгъэм сфIэхьэлэмэту сыкIэлъыплъырт. Езыхэми зэфIэкI сызэриIэм гу лъатати, операцэ щрагъэкIуэкIкIэ ассистент етIуанэу гъусэ сащIырт. Ар лэжьыгъэ хьэлъэу зэрыщытым къыхэкIыу, си адэр къыстегузэвыхьырт. «Лэжьыгъэр гугъущ икIи хьэлъэщ, фIыуэ егупсыс, Мадинэ», - къызжиIэрт абы. Дохутыр ныбжьэгъу куэд иIэти, лэжьыгъэ и пIалъэ нэхъыфIу къэсщIэн папщIэ абыхэм я деж сигъакIуэрт. Апхуэдэу Республикэ клиникэ сымаджэщми университетми щылажьэу щыта хирург цIэрыIуэ ПщыукI СулътIан сещэчэнджэщам къызжиIауэ щытащ: «Мадинэ, хирургым сыт хуэдэ щытыкIэ къимыхутами, шыIэныгъэшхуэ хэлъын хуейщ. Уи нэгу къыщIэгъыхьэт: зыгуэрым укъигъэгубжьауэ, уэ операцэ къыппэщылъу, уи Iэхэр кIэзызрэ зызытумыубыдэжыфу… Хирургыр операцэм щыщIыхьэм и деж и щхьэкIэ иIэ гукъеуэхэр псори зыщигъэгъупщэу, къыпэщылъым и акъылыр триухуэн хуейщ. ГуащIэшхуэ зытекIуадэ Iуэхущ ар. КъыплъыкъуэкIыну апхуэдэ къару?!» Абдежым фIыуэ сегупсысыжри, терапиер къыхэсхащ. ИужькIэ аспирантурэм сыщIэтIысхьа нэужь, си диссертацэр зытезухуэну унэтIыныгъэр къыщыхэсхым, ревматологиер нэхъ куууэ зджыну сыкъытеувыIащ.
Балъкъэр Щамил, Шэджэм район сымаджэщым нэм щеIэзэ и къудамэм и дохутыр:
- ЕтIуанэ классым сыщIэсу ди анэм и нэр операцэ ящIат. Абы и нэр пхауэ унэм къэкIуэжауэ щыслъэгъуам, си гум ислъхьат балигъ сыхъумэ, нэ дохутыру седжэнурэ си анэм сеIэзэнущ жысIэри. ИкIи абы сыхуэкIуащ, нэгъуэщI IэщIагъэ зэзгъэгъуэтыну зэи сигу къэкIакъым.