7 мая, 2024 - 11:55
Нажабат, къартлыкъгъа хорлатхан къолларын ал ботасына букъдура, жол жанында кёп сюелди. Къоншу юйде той барады.
Уллу Ата журт уруш баргъан кезиудю. Къоншу жаш Хамид, тамбла ата журтун къоруулай, жолгъа чыгъарыкъды. Бюгюн юйдегили болады, тамбла-бирси кюн урушха атланады. Таматала этген оноуду: жаш урушха кетип, къайтмай къалса, ызындан бир сабийи къалыр деген акъыл бла.
Нажабат, сюеле кетди да, Асиятлагъа тебиреди.
Асиятны эгиз къызчыкълары барды, Жансият бла Забида 15-16 жыллары жетген. Забида китап окъуй, Жансият а школгъа киерик кийимлерин хазырлай турады. Аналары Асият, терезеден къарап, Нажабатны келе тургъанын кёрюп:
- Нажабат келе турады. Зат соруп, жюрегин къыйнамагъыз, - деди. – Не тилеригин билесиз. Жангызды да, не этерин билмейди.
Нажабат юйге киргенлей, къызла тёгерегине чапдыла:
- Кел, кел, олтур. Ма былайгъа ётюп олтур, - деп, Нажабатны тёрге ётдюрдюле.
Ол стол мюйюшюнде шинтикге чёкдю. Сора Жансиятха бла Забидагъа тереннге кетген кёзлери бла огъурлу къарады.
- Ашаргъа хазырлана тура эдик, иги болду келгенинг, - деди Асият – Кёр. Бир ырысхы тюгю бар эсе да, ким биледи.
- Сау бол, - деди Нажабат. Сора, къызлагъа къарап: – Сизге жумушум болуп келеме, – деди. - Бир письмо жазсагъыз эди.
Ызы бла Нажабат ал ботасыны хуржунундан бир ариу конверт эмда бир-эки конфет чыгъарды да, конфетлени къызлагъа узатды.
- Школгъа хазырлана турадыла. Заманлары болмаз. Кёп болмай жазгъан ушай эдинг да? - деди Асият.
Нажабат, аны айтханын иги жаратмай, кюннге, сууукъгъа да кюйдюрюлген къургъакъ эринлерин къысды.
- Энтта да бир письмо жазаргъа сюеме. Сен а, Асият, къызгъаннганмы этесе?
- Угъай, къызгъанмайма, школгъа кеч къалырла дейме ансы.
Къызла:
- Сиз къайгъы этмегиз, алыкъа бизни аллай бир заманыбыз барды, – дедиле.
Жансиятны бла Забиданы ынналары Инжилхан къолунда жюн юзмелти бла урчукъну алып келди да, урчугъун бура башлады.
Бары да стол тёгерегине чёкдюле. Забида дефтерини бир бетин ачып, не айтаса дегенча, Нажабатха къарады. Отоуда чибин учханы эшитилирча шош болду.
Нажабат, жингиригин ёрге кётюрюп, ауур башын къолуна орнатды. Аны сагъышлы бетини ауурлугъу стол юсюне тюшгенде, ол, анга чыдамагъанча, сынсыды, эски хыбыжлыгъын Нажабатха кёргюзтюрге сюйгенча, жырлады.
Нажабат жаздырлыгъын айта башлады.
- «Кюн ахшы болсун! Санга сени юй бийченг Нажабат жазады…»
Ол, Забиданы къол ызына, жазгъанына кёз къакъмай къарай, кёзлери чыракъ кетип, бир кесек турду да:
- «…Сен бизге къайгъы этме. Сен жарсырча, къайгъы этерча зат жокъду. Кесинги къайгъыларынг да аз тюйюлдюле. Къыз, окъууун бошап, ара шахарыбызда устаз болуп ишлеп башлагъанды. Анда жашайды. Уллу болгъанды. Башын тута биледи. Кеси заманына асыры да акъыллы болур дейме. Ата юйюнде жашамай, башха жерде жашагъанын жаратмайма, алай элде колхоз председателибизде бухгалтерни жери барды, элде ишлесе эди деп, келгенди…»
Къызыны юсюнден айта башлагъанда, Нажабатны эки жаягъына ингилик ургъанча болду. Забида, аны айтханын оздуруп къоймайым дегенча, тохтап-тохтап жаза эди, харфлары дефтерни тизгинлерине тюз, ариу тюше эдиле.
- «…Къарындашынгдан туугъан Исмайыл окъуудан тюнене келгенди. Сени соруп, салам айтады. Иги сабийди Исмайылчыкъ. Юйюне жыйылса, ата-анасына болушлукъчу, таянчакъ боллукъ эди. Бир келгенинде, ол биз юйдегили болгъанда кийген костюмунгу анга бергенме. Инбашлары бир кесек уллу бола эдиле ансы, бек къууаннган эди. Кесимикинден башха кёрмейме, аллай иги сабийди…»
Нажабат Забиданы жазгъанына энди къарамайды. Ол, кёзлерин да уллуракъ ачып, терезе бла къайры эсе да узакъгъа къарайды.
- «…Бюгюнледе кесимме юйде. Сени, къызны аллыгъызгъа къарай, кюнлени алай ашырама. Юйде жумушла да кёпдюле. Малла да бар. Халжарны башына бир къол жетдирирге керекди, ансы тозурагъанды. Энтта да бир къышны не хазна ётдюралсын. Малла дегенлей, быйыл мал аш да кёпдю, алай мен таудан энишге тюшюралмай турама. Эл советни председатели болушургъа айтханды, сау къаллыкъ…»
Нажабат, бир такъыйкъаны тынгылады да, сора бир затны унутханча:
- «…Хы, унутуп барама, тийре-къоншу барысы да санга салам айтадыла. Бюгюн Хамидни тою барады. Ол тамбла урушха атланырыкъды. Эсингдемиди ючге айланнган эгечинг Майрусхан? Аны къызына къызчыкъ туугъанды. Да, энди не жазайым, не айтайым? Жангы хапарла энтта жазарма. Муну бла бошайым. Сени юй бийченг Нажабат».
Нажабат биягъы ал ботасындан бир ючмюйюш солдат письмону чыгъарып, Забидагъа узатды.
- Адреси мында жазылыпды. Мени кёзлерим иги кёрмейдиле.
Забида, письмода хазна эсленмеген тизгинлени окъуду: «Полевая почта… Хораланы Азрет». Письмону жазылгъаны 1943 жылда март айда эди.
Асият, Забида бла Жансият эм элде жашагъанла барысы да биледиле Азретни юсюнден Нажабатха аны командиринден письмо келгенин да.
Анда алай жазылып эди: «Хораланы Азрет Уллу Ата журт урушну чынтты жигитлеринден бири эди. Аны ётгюрлюгю, батырлыгъы бизге хар заманда да юлгю болгъанлай турлукъду. Ахыр сермешде, таза да батырча уруш эте тургъанлай, душман огъундан ёлгенди. Аны жигитлигин бир заманда да унутмабыз».
Алай болгъанлыкъгъа, Нажабат Азретге хар ай сайын письмо жазады.
