25 октября, 2022 - 10:06
Таулада ёсген, бийиклиги 25-60 сантиметрге жетген, тешикли сабакълары болгъан битимди. Сабакъларыны баш жанларында кёп бутакъла айырыладыла, чапыракъларын узун саплыдыла, гюллери ууакъладыла, акъладыла неда къызгъылдым тюрсюнлюледиле, жокку болуп салкъынлыкъ формада ёседиле, урлукълары зугулладыла, кеслери да ариу ийис этедиле. Битим чакъгъан жайны биринчи жарымында этеди, урлукълары уа июль-август айлада жетедиле. Ол чаллыкълада, агъач талалада, череклени жагъаларында, терек бахчалада, жукъа агъачлада битеди. Жыгыраны урлукълары эфир жаула, кислотала, дубиль веществола, протеин, тюрлю-тюрлю микроэлементле бла байдыла. Аны кырдыгында флавоноидле, тамырларында аскорбин кислота, кумаринле бардыла.
Таулула ёмюрледен бери да жыгыраны эт ашаргъа эм шорпагъа къуяргъа тузлукъ хазырлауда хайырланып келедиле. Битим ариу ийиси гедгиннге ушайды. Аллай ийисни жыгырада болгъан жау этдиреди.
Битимни урлукълары адамны ашха-ачадыла, ашны иги эриуюне, хыппирикни кётериуге себеплик этедиле. Медицина илмуда уа чеги ауруулагъа багъыуда, микроблагъа къажау кюрешде, ичи къатханнга себеплик этиуде хайырланадыла.
Жыгыраны урлукъларындан 1-2 чай къашыкъны 1 стакан къайнар суугъа къуядыла, 2 сагъатны башы жабылгъан адырда сууума къоядыла, сюзедиле. Аш орунлары, чегилери ауругъанлагъа ашардан алгъа кюнден 3 кере аны стаканны тёртден бирин ичиредиле. Сабийлеге уа чай къашыкъ бла бирерин кюннге юч кере бередиле.
