14 июня, 2023 - 13:27
Инсанны гитчеликден да саулугъун сакълауда, аны низамгъа салыуда, муратына жетерге итинирге юйретиуде физкультура энчи жерни алады. Аны эсге алып къураргъа кюрешеди дерслерин Огъары Бахсанны мектебини физкультурадан устазы Гежаланы Лейля, Чепкенчиланы Жамалны къызы. Бизни бла ушагъында бу усталыкъгъа къалай келгенини, сабийлени саулукъларын сакълауда спортну жерини, окъуучуларыны жетишимлерини юсюнден айтханды.
- Сабийлени юйретгенде сизге эм магъаналы неди?
- Хар сабийни саулугъун кючлерча къолдан келгенни этерге. Мында бек биринчи борч – сабийлени саулукъларын, алай бла уа саулай да миллетни саулугъун сакъларгъа.
- Физкультурадан дерсле берген тиширыула алай кёп тюбемейдиле.
- Башланнган классланы юйрете тургъанлай физкультурагъа кёчерикме деп кесим да сагъыш этмегенме. Юристлени хазырлагъан бёлюмде окъугъаныбызда, аскер хазырланыугъа да жюрюй эдик, ол да себеп болгъанды. Директорубуз да аны къабыл кёргенди. Мында башланнган классладан башлап онбиринчиге дери физкультурадан дерсле береме. Спорт залыбыз жокъду да, сууукъ заманда кабинетде шахматлагъа, стол теннисге юйретебиз, аланы спортну бу тюрлюлеринде жетишимлери да бардыла, районда болгъан эришиуледе алчы жерлеге дайым чыгъадыла.
- Аланы юслеринден толуракъ айтсагъыз эди.
- Стол теннисден районда Эдуард Куджаев бла Къартлыкъланы Артур, биринчиле болуп, республикада эриширге эркинликни къоруулагъандыла. Гюлюйланы Алёна бла Хаджиланы Хусей а район турнирледе кюмюш эм доммакъ майдалланы алгъандыла.
- Бюгюнлюкде сабийлени «Къорууланыугъа эм урунуугъа хазырма» комплексни (ГТО) бериуге хазырлаугъа уллу эс бурулады. Сизде сабийле аны нормативлерин толтураламыдыла?
- Анга жууап берирден алгъа, ГТО-ну къайтаргъанлары бек иги жумуш болгъанын белгилерге сюеме. Нек дегенде бусагъатдагъы заманда сабийле телефонладан, смартфонладан айырылмайдыла. Бош заманларын сетьде ётдюрюрге излейдиле. Ол а, къалай-алай болса да, аланы кёзлерине, саулукъларына иги тюйюлдю. Инсан саулугъун сакъларча эм кючлерча теберге, къымылдаргъа керекди. Миллет къарыусузуракъ болуп барады. Аны сылтауу уа адамла алгъа заманладача къарыу-кюч излеген ишле бла кюрешмегенлериндеди, бичен чалып жыйгъан, бахчада уруннган азды – кёп затны техника этеди.
ГТО-ну мардалары уа инсанны жыл санына кёре жарашдырыладыла, школубузда аланы берип алтын эм башха даражалы майдалла алгъан окъуучуларыбыз бардыла. Ол неда бу марданы берирге керекди, келигиз жараугъа десенг, сабийледе да итиниулюкню эслейсе. Бири этгенин кёрюп, башхасы аны эталмаса, ол да нёгеринден артха къалмазгъа кюрешеди. ГТО-да чурумлу жолда чабыу деген норматив барды, бизни таулу жолларыбызда анга хазырланыргъа тынчды.
- Майдалла алгъанлары ахшыды, болсада былайда физкультура, энчи уа ГТО гитчелени саулукъларын кючлерге къалай болушханын айтсагъыз эди.
- Смартфонладан сора да, адамланы саулукъларын бузгъан зат асламды. Сёз ючюн, аш-азыкъда химияны кёплюгю – сабийле уа аллай затланы сюедиле, хауаны бузулгъаны. ГТО-ну бералырча болсала уа, бек биринчи, кеслерини саулукъларына игиди. Аны бла кюрешип башлагъанлы ала башха тюрлю болгъанларын, айхай да, эслейме, азыракъ ауруйдула, ол солуу органлагъа, жюрек-тамыр системагъа бютюнда хайырлыды. Дайым жарау этгенлери ючюн коронавирус да кёбюсюне жукъмагъанды. Дагъыда бир чертиригим – физкультура бла кюрешген инсан тютюн, ичги дегенча осал къылыкълагъа хазна алданмайды, берилмейди.
- Физкультура, сурат ишлеу, жырлау дегенча предметледе сабий артыкъ кючлю болмай, башха дерследен а иги окъуй эсе, быладан аман белгиле салып, аттестатын бузмазгъа деген оюм бар эди. Сиз анга къалай къарайсыз?
- Физкультурада ахшы белгиле салыр ючюн, сабий мардаланы толтурургъа керекди. Алай хар сабийни кючю-къарыуу, саулугъу бирча тюйюлдю. Мен да алагъа излемлени халларына кёре къурайма, белгилени да итиниулюклерине, низамларына кёре салама. ГТО-гъа къайтханда, аны бир жыл бералмагъанла экинчи жыл бютюн къадалып кюрешедиле.
- Клубугъузда сабийле боксдан жараулагъа жюрюйдюле. Аланы ким юйретеди, жетишимлери бармыды?
- Клубда Хаджиланы Тимур Георгиевич юйретеди. Анда жарау этгенлени айтырча жетишимлери да барды. Ала регион, битеукъырал эм халкъла аралы эришиуледе дайым хорлай келедиле. Юлгюге Хаджиланы Расул Къабарты-Малкъарны биринчиликлеринде «алтынны» кёп кере алгъанды, къыралда да эм кючлюлени къауумуна къошулмай къалмайды. Гежаланы Далхат, республикада бла округда хорлап, Анапада Россейни биринчилигинден алтын майдалны келтиргенди. Алай бла жаш спортчуларыбыз мындан арысында да жетишимли болурларына ышанырчады.
