5 июля, 2022 - 15:32
Ахкёбекланы Ахматны къызы Зайнаф Тёбен Чегемде терк медицина болушлукъну врачыды, «Ариана» медицина араны терапевти эм дерматологу болуп ишлейди. Токуйланы Рамазанны жашы Марат бла эки жаш бла бир къыз ёсдюредиле. Бюгюн ол мени ушакъ нёгеримди.
Гитчелигимде ыннамы кийик саулукълу болурун сюйгенме
- Бизни жууукъларыбызны араларында врач жокъду. Алай а гитче заманымда окъуна акъ халат кийип, саусузлагъа багъаргъа, аурууларын къурутургъа, хорларгъа сюйгенме. Къайдан чыкъгъан эди бу умут? Тогъуз жылым болгъанда, атам бла анам, авариягъа тюшюп, ажымлы ёледиле. Жаннетли болсунла. Мени ыннам бла башха жууукъларым да ёсдюргендиле.
Ыннам а, саулугъу осалдан, больницагъа терк-терк тюшгенди. Андан айырылмай, къатындан кетмей, къолумдан келгенича болушуп тургъанма. Дарманла жарамай къыйналгъаны, мен сакълагъанча иги болмагъаны жюрегими ачытханы эсимдеди. Ол заманда келгенди акъылыма: иги окъуп, врач болуп, ыннамы сау этерме деген оюм.
Сабий болгъанлыкъгъа, жашау жолуму ма ол кезиуде ызлагъанма. Жарсыугъа, школну кюмюш майдал бла бошап, медицина факультетге киргеними ыннам кёрмегенди. Алай керти дунияда къууаннган болур. Врач болуп, къыйналгъанлагъа болушалгъанымы сууаплыгъы адамларыма жетгенине ийнанама.
Халал да, билимли да къайын анам
- Таулулада озгъан ёмюрледе жангы юйюр къурагъаннга отоу ишлеп, таматаланы къатларында къойгъандыла. Къартла бла ёсгенле эслирек боладыла. Жарсыугъа, бусагъатда сабийлени асламысы аппаларын, ынналарын кёрмейдиле, аланы таурухларын, жомакъларын, насийхат сёзлерин эшитмей ёседиле.
Жаннетли болсун, былтыр халал, билимли къайын анам Токуйланы Аня жашаудан кетгенди. Ол юйретиучю эди. Аны группаларында къыркъ чакълы бир сабий болуучу эди, Нальчикде 34‑чю номерли прогимназиягъа узакъ элледен окъуна келтире эдиле балачыкъланы. Насыпха, бизде жашчыкъ бла къызчыкъ ариу ынналарыны группасына жюрюгендиле. Мен ала бир-бирлерини къатларында болгъанларына бек къууанама. Бюгюнлюкде да бек кёп адам къайын анама жюрек ыразылыкъларын билдиредиле. Сау болсунла. Игилик, адамлыкъ унутулмайдыла.
Усталыкъны ёсдюрюу
- Врач болама деген хар инсан ангыларгъа керекди: жаны сау къадарда окъуп турлукъду. Медицина терк айнып барады, тюнене, бюгюн, тамбла багъыу амалла башхаладыла. Мен медицина факультетден сора терапия жаны бла интернатураны, артда уа дерматовенерологиядан ординатураны бошагъанма. Дагъыда терк медицина болушлукъ бериу жаны бла курслада окъугъанма.
Тёбен Чегемде «скорыйде» «Земский доктор» программагъа кёре ишлейме, бусагъатда сабий бла юйдеме, алай «Ариана» медицина арада уа ишими бардырама. Ол бизни юйюбюзню биринчи къатындады да, жолгъа заманымы къоратмайма. Ючюнчю сабийге юч жыл толса, Аллах айтса, Тёбен Чегемде ишиме да чыгъарыкъма.
Ашыгъызгъа, сууугъузгъа сакъ болугъуз
- Дерматологча сабийлеге да, уллулагъа да къарайма. Сабийледе дерматит, диатез терк-терк тюбейдиле, ала кремлеге, шампуньлагъа, жуууннганда хайырланнган гельлеге, дарманлагъа, сют къатыкълагъа аллергия болуп чыгъадыла. Ананы кесини сютю бар эсе, тюкендегилени алыргъа керекмейди. Ала кёбюсюнде ийнекни сютюнден этиледиле. Балачыкъны аллергиясы болуп къыйналса, мен эчки сютден жарашдырылгъан ашланы сайлайма.
Бир-бир ата-анала, балалары ауругъанын, териси чапыргъанын, къызаргъанын кёре тургъанлай, аптекада сатыучу айтхан дарманланы, халкъда жюрюген амалланы хайырланып турадыла. Ол терсди! Тюзюнлей, заманны оздурмай, созмай, дерматологга барыргъа керекди.
Дагъыда ата-аналаны эслерине салыргъа сюеме: сабийге кюннге эки-юч конфетден кёп бермегиз, чипсыле, кириешкала, тюкенден алыннган жемиш суула, газировкала ахырысы бла да алмагъыз! Юйде кесигиз хазырлагъыз жемиш сууну. Компот этгенде да, бал тузну бек аз салыгъыз.
Сабийни саулугъу ашы бла бек байламлыды. Консервантлары болгъан тюкен ашла ахырысы бла да керекмейдиле, ата-бабаларыбызча, юйлерибизде кесибиз аш хазырласакъ кюн сайын, балала кючлюрек, саулукълуракъ боллукъдула.
Юйде киштик, ит тута эсегиз, аны саулугъун ветеринар тинтирге керекди. Орамда иесиз итле, киштикле бла сабийле ойнамасынла.
Дагъыда не аурууда да, созмай, терк окъуна врачха жетерге кереклисин къайтарып айтыргъа сюеме. Мен декретге дери терк медицина болушлукъ берген службада ишлегенимде, бир тиширыу сёлешеди. Барсакъ, чибин къабып, болгъаны кёбюп. Анга медицинада «отёк Квинке» дейдиле. Эринлери, кёзлери, жаякълары кёпгенден сора, кезиу тамакъгъа жетеди, адам бууулуп ёлюрге болады. Аллахха шукур, терк окъуна болушхан эдик, тиширыу сау къалгъанды. Аны айтханым, медицинада заманны магъанасы бек уллуду.
Тюнгюлмегиз
- Пандемияны кезиуюнде хар зат да осал сунуп, тюнгюлгенле тюбейдиле. Къаты болургъа борчлубуз. Къууанч кёпдю шёндю да, хар затны эслесек, багъаласакъ. Биз толусунлай юйюрюбюз бла Чирик кёлге, Чегем чучхурлагъа, Минги тауну тийресине, Огъары Малкъаргъа барып солуйбуз. Сабийле ууакъдыла да, узакъгъа барыргъа онгубуз жокъду алыкъа, Аллах айтса, аллай кюнлерибиз да болурла.
Шукур жашаууму хар кюню ючюн. Сабийлени атасы коммерция организацияда директорну орунбасары болуп ишлейди. Алай юйде да сабийлеге аслам эс бурады. Жаннетли болсун, къайын анамы къызы жокъ эди да, ол тёрт жашын да юйде не жумушну этерге да юйретгенди.
Пандемия терк бошалсын деп тилек этеме. Адамла, таматаларыбыз да, жаш тёлю да, сабийле да саулукълу болсала сюеме. Тёзюм, бир бирге билеклик этиу барыбызгъа да керекди. Бу сынау заманда адамлыгъыбыз, жюрек халаллыгъыбыз таркъаймасын.
